WAN – Derûnînas Huseyîn Erol, diyar kir ku zêdebûna întiharên di demên dawî de rewşên aborî, civakî û nebûna edaletê bibandor in û got ev yek bi bername û polîtîkayên civakî ve dikare bê çareserkirin.
Li bajarê Wanê, zêbûna întihara ciwanan, pirsgirêka aboriyê, civakî û derûnî ji nû ve anî rojevê. Nexasim întihara jinan ji aliyê parlamenterên Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) ve gelek caran ji bo rojeva Meclisê hat veguhezandin. Pêşniyarpirsên ji bo damezirandina avakirina komîsyona lêkolînê hatin redkirin. Derûnînas Huseyîn Erol, diyar kir ku di bûyerên întiharê de pirsgirêkên aborî, civakî û nebûna edaletê bibandor in û ev tişt got: “Yek ji erkên dewleta sosyal ew e ku sedema întiharan ne tenê bi lêkolînên qadê ve lê bi afirandina bername û polîtîkayên li gorî nêrîna pisporan ve dikare bê çareserkirin. Divê dewlet di vê mijarê de gavên cidî biavêje.”
PIRSGIRÊKA KÛREWÎ
Erol, rave kir ku întihar pirsgirêkek kûrewî ye û nexasim li tevahiya Tirkiyeyê roj bi roj zêde dibin û ev yek vediguehre pirsgirêkek girîng û ev tişt got: “Di demên dawî de nexasim mirina ciwanan ev pêvajo kûrtir kiriye û veguheriye pirsgirêkek civakî û derûnî. Mijara întiharê tê paşguhkirin lêbelê li cîhanê di nava sedemên mirinê de, di rêze 3’yemîn de cih digire. Li Tirkiyeyê întihar di rêza 8’emîn de cih digire. Dema em li amarên demên dawî dinêrîn em dibînin ku bûyerên întiharê roj bi roj zêde bûne.”
MIRINA CIWANAN
Erol, bibîr xist ku întihar rewşeke trajik e û wiha pê de çû: “Lewra hem bi xwestin û bizanebûn hem jî bi biryarên nişkave tê kirin. Di bûyerên întiharên demên dawî de em zêdebûna mirinên ciwan dibînin. Sedemên vê gelek in, sedemên civakî, derûnî, polîtîk û aboriyê hene. Lêbelê sedemên sereke yên întiharê ên derûnî ne. Pirsirêkên derûniyê û ruhî sedemên sereke ne. Dîtina van nîşaneyan li ser ciwanan ne zehmet e, nexasim fikrên wan ên der heqê cîhanê, li hemberî jiyanê û rewşa aboriyê û nedîtin û fikarên wan ên ji bo dahatûyê, dibin sedema herî ji rêzê ji bo întiharê.”
BANDORA PIRSGIRÊKA ABORIYÊ
Erol, destnîşan kir ku pirsgirêkên aboriyê, nebûna edaletê jî li ser vê yekê bibandor e û wiha pê de çû: “Dema ev yek nebin, li ser kes, hesta mirinê ya ku tekane di destê wî de ye dikeve tevgerê. Pirsgirêkên aboriyê pirsgirêkên derûniyê yên mezin jî nîşan didin û dema kes, nikaribe van pirsgirêkan çareser bike, mirinê tekane rêya çarseriyê dibîne. Mijareke din a girîng pirsgirêkên derûniyê ne ku ji zaroktiyê ve dest pê dikin û heta demên nûkamilbûnê didomin, pirsgirêkan kûrtir dikin. Bi awayeke klînîkî dema lê bê nihêrîn herî zêde depresyon, fikarên berdewam û nediyariya pêşerojê kesan sewqî întiharê dike.”
DIVÊ DEWLET GAVÊN CIDÎ BIAVÊJE
Erol, anî ziman ku ev itihar bi polîtîkayên dewleta sosyal ve dikare bê çaresekriin û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Mixabin welatê me tenê bin av dewleta sosyal ye lêbelê di pratîkê de civakîbûna wê tenê bi dayîna pereyê zarokan ve sînordar e. Di baweriya dewleta sosyal de ev nînin. Dema em li dewletên sosyal ên pêşketî dinêrin, hewld didin ku pirsgirêk û hewldanên întiharê, bi bernameyên civakî ve çarser bikin. Yek ji erkên dewleta sosyal ew e ku sedema întiharan ne tenê bi lêkolînên qadê ve lê bi afirandina bername û polîtîkayên li gorî nêrîna pisporan ve dikare bê çareserkirin.
MA / Lutfu Pala