NAVENDA NÛÇEYAN - 350 parêzerên di asta cîhanê de bi mebesta hevdîtina bi Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan re serî li Wezareta Edaletê dan. Hiqûqnasan diyar kir ku li Îmraliyê hiqûqa cihêkar di meriyetê de ye û xwestin ku qedexeya hevdîtina parêzeran bê rakirin.
Ji 22 welatan 350 parêzerên di asta cîhanê de bi mebesta hevdîtina bi Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan ku li Girtîgeha Tîpa F a bi Ewlekariya Bilind a Îmraliyê di bin şert û mercên giran ên tecrîdê de tê ragirtin, serî li Wezareta Edaletê dan. Parêzeran da zanîn ku ev 18 meh in agahî ji Ocalan nayên girtin, bi vê yekê re tecrîd hatiye girankirin û hiqûqa navneteweyî hatiye binpêkirin. Parêzeran heman serlêdan ji bo Yekitiya Baroyên Ewropayê, Yekitiya Baroyên Tirkiyeyê û rêxistinên mafên mirovan a navneteweyî jî kirin. Parêzer û hiqûqnasan têkildarî serlêdanê, li Kuluba Çapemeniya Ewropayê ya Paytexta Belçîkayê Brukselê daxuyanî dan. Di civînê de gelek nûnerên hiqûq û rêxistinên mafên mirovan û parêzerê Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan Mehmet Şakar jî amade bûn.
LI ÎMRALIYÊ HIQÛQEKE CIHÊKAR HEYE
Seroka Yekitiya Hiqûqnasên ji bo Demokrasiyê (SAD) Hélène Debaty danezana hevpar xwend. Danezana hevpar a 350 parêzerên ji 22 welatan wiha ye: “Birêz wezîr, mafê hevdîtina bi parêzeran re yê Abdullah Ocalan û girtiyên din ên li Girava Îmraliyê tên ragirtin Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş tê astengkirin. Ji 7’ê tebaxê heta niha Ocalan nikare bi parêzerên xwe re hevdîtinê bike. Ji sala 2015’an heta niha nahêlin girtiyên din jî bi parêzerên xwe re hevdîtinê bikin. Ev, hiqûqeke cihêkar e. Ji 15’ê Sibata 1999’an heta niha hiqûqeke cihêkar heye. Ji 27’ê tîrmeha sala 2011’an heta sala 2019’an qedexeya hevdîtina bi parêzeran re hebû. Piştre jî 5 hevdîtinên parêzeran çêbûn. Ji wê rojê heta niha jî qedexe di meriyetê de ne. Ocalan di 25’ê adara sala 2021’an de li ser telefonê hevdîtin kir. Ev yek jî di pêvajoyeke krîtîtk de hate kirin. Em di ferqa bandorên wê yên civakî û polîtîk de ne.
BINPÊKIRINA MAFÊN MIROVAN A NAVNETEWEYÎ YE
Komîteya Pêşîlêgirtina Îşkenceyê ya Ewropayê (CPT) got ku astengkirina hevdîtinên parêzeran û qutkirina têkiliyan a bi derve re binpêkirina mafên mirovan a navneteweyî ye. Van sepanan rê li ber bertekên navneteweyî vekir. Gelek parêzeran di çalakiyan de bertekên xwe nîşan dan. Li Tirkiyeyê 775 parêzerên ku endamên 29 baroyan bûn, ji bo hevdîtina bi Ocalan û girtiyên din ên li Îmraliyê re serlêdan kirin. Qedexeya parêzeran a li Îmraliyê tê wateya binpêkirina peymana Neteweyên Yekbûyî. Tevdîrên CPT’yê û hiqûqa Tirkiyeyê tê binpêkirin. Divê rêzê bo mafên girtiyan bigirin. Li gorî qanûnên navneteweyî, hemû girtî xwedî mafê hevdîtina bi parêzeran re ye. Divê ev yek bi awayekî ewle bê kirin. Dibe ku ev hevdîtine bên temaşekirin lê guhdarîkirina wan qedexe ye. Li gorî rêgeza 16’emîn, divê hemû dewlet rêzê bo vî mafê hevdîtinê bigirin û asteng nekin. Hemû parêzer jî dikarin bi miwekîlên xwe re hevdîtinê bikin. Li gorî xala 25’an; li Tirkiyeyê bêyî ku wekalet hebe, dikare bi girtiyan re hevdîtin bê kirin. Têkoşîna ku hempîşeyên me li Tirkiyeyê didin, ji bo pêkanîna mafên navneteweyî ye. Em li vir careke din mafê xwe yê hevdîtinê yê bi Abdullah Ocalan û girtiyên din Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş ên li Îmraliyê tên ragirtin re dubare dikin.”
PEYWIRÊN PARÊZERAN TÊN ASTENGKIRIN
Ji Baroyên Parîs Brukselê Georges Henri Beauthier jî di civînê de axivî û got ku tevî îmzekirina peymanên navneteweyî jî mafê pêkanîna peywirên xwe yê parêzeran tê binpêkirin. Beauthier got ku heke parêzer di mijara parastina miwekîlê xwe de xwedî hemû mafan nebe, wê demê hewcehî bi pêvajoya dozê jî nîne. Serokê Baroya Brukselê yê Berê Maurice Krings jî da zanîn ku Baroya Brukselê piştgiriyê dide parêzeran û dê têkoşîna xwe ya hiqûqî bidomînin. Ji Tora Parêzerên Pêşveçûnê ya Brukselê Selma Benkhelifa jî bal kişand ser girîngiya hevdîtina bi parêzeran re û wiha got: “Divê dewlet li gorî hiqûqê tevbigere. Weke parêzeran berpirsyariya me ew e ku biryarên hiqûqî bidin girtin. Lê belê Tirkiye bi tu awayî li gorî biryarên hiqûqê tevnagere. DMME’yê di sala 2014’an de biryar da û got ku li Îmraliyê îşkence heye. Biryar da ku Tirkiye bi astengkirina hevdîtina bi malbat û parêzeran re xala 3’yan a DMME’yê binpê dike. Li gel biryara DMME’yê jî Tirkiyeyê Abdullah Ocalan ji mafê hêviyê bêpar hişt. Mafê Ocalan ê hêviyê heye. Hevdîtina bi parêzeran re jî bo vî mafî girîng e. Lê belê Tirkiye vî mafî asteng dike û durûtiyê dike.”
‘QEDEXEYA HEVDÎTINÊ EV 11 SALIN DIDOME’
Ji parêzerên Abdullah Ocalan, Mahmût Şakar jî di civînê de axivî û spasiya 350 parêzeran kir. Şakar, destnîşan kir ku Ocalan ji 15’ê Sibata sala 1999’an heta niha di tecrîdê de ye û wiha pê de çû: “Hevdîtina bi parêzeran re ji destpêkê heta niha bipirsgirêk bûn. Bi taybet jî ji 27’ê tîrmeha sala 2011’an ve qedexeyeke tund a hevdîtina bi parêzeran re kete meriyetê. Ji wê rojê heta niha tenê 5 caran hevdîtin hatine kirin. Di sala 2011’an de li dijî parêzerên birêz Ocalan pêla binçavkirinê dest pê kir û 48 parêzer hatin binçavkirin. Ji wan gelek hatin girtin. Tevî qedexeyan, rastî gelek zextan jî hatin. Ji 25’ê adara sala 2021’an heta niha jî tu agahî ji birêz Ocalan nayên girtin.
TU DAXWAZNAMEYÊN ME NEHATINE QEBÛLKIRIN
Ne tenê ji bo malbat û parêzerên wî, ji bo civaka gelê kurd jî rewşeke krîtîk e. Hincetên dewleta tirk pir komîk in. Cezayên disiplînê yên di navbera salên 2005-2009’an de nîşan didin. Cezayê disiplînê yê di sala 2005’an de dikin hinceta qedexeya hevdîtinê ya sala 2021’an. Tu bingeheke hiqûqî yê van qedexeyan nîne. Ji bo pêşîlêgirtina vê rewşê, weke parêzeran me serî li her rêyên hiqûqa navxweyî dan. Tiştekî balkêş heye. Ji sala 1999’an heta niha tu serlêdanên me yên ji bo hiqûqa navxweyî û îdareyê nehatine qebûlkirin. Dema mijar dibe birêz Ocalan û hevalên wî, hiqûqa Tirkiyeyê naxebite. CPT’yê di vê mijarê de li Îmraliyê 8 caran hevdîtin kir û rapor weşand. Lê Tirkiye li gorî raporên CPT’yê jî tevnegeriya. Divê bi taybet jî bang li CPT’yê bê kirin ku biçe serdana Îmraliyê.”
NAVÊN PARÊZERÊN SERLÊDAN KIRIN
Navên 350 parêzerên ji bo hevdîtina bi Abdullah Ocalan re serlêdan kirin ev in:
“Evelyn Durmayer (Vienna Austria), Robert Atcheson (NSW Australia), Dr. Ian D. Elis-Jones, Dr. Vicki Sentas, Karen Fletcher, Hasan Tarique, Alexis Deswaef, Dounia Alamat, Elisa Fontaine, Georges Henri Beauthier, Helene Debaty, Hind Riad, Jan Fermon, Jean Marc Picard, Jean-Philippe de Wind, Joke Callewaert, Loica Lambert, Marie Doutrepont, Maurice Krings (Baro Başkanı), Mieke Van Laer, Oliver Stein, Robin Bronlet, Selma Benkhelifa, Thomas Mitevoy, Veronique Laurent, Jan Buelens (Antwerpen), Jo Dereymaeker, Miriam Tarwe (Charloi), Louise Laperche (Liege), Marianne Petre (Mons), Xavier Van Gils, Luis Carlos, Dainela Muradas Aantunes, Jose Fernando Moro, Victoria Figueiredo Moro, Henrik C. Winkel (Copanhagen Denmark), Thorkild Hoyer (Klampenborg), Alice Becker (Paris-Fransa), Antoine Comte, Celine Moreau, Christian Charriere (Bournazel), David Appelbaum, David Andic, Eduardo Mariotti, Elsa Marcel, Emile Bonvarlet, Etienne Ambroselli, François Devedijan, Hanna Rajbenbach, Juan Prosper, Jean-Louis Malterre, Marie Malterre, Matteo Bonaglia, Raphael Kempf, Servane Meyniard, Xavier Sauvignet, Antoine Chaudey (Lille), Muriel Ruef, Camille Vannier (Seine Saint Denis), Guillaume Arnaud, Chloe Chalot (Rouen), Claudine Page (Toulouse), Clemence Durand, Julien Brel, Coline Boullon (Creteil), Zerrin Bataray (Vienne), Carolin Kaufmann (Berlin-Almanya), Dr. Gregor Gysi, Ursula Groos, Lukas Teune, Heinz R. Schmitt (Duisburg), Marvin Hegermann, Thomas Schmidt (Düsseldorf), Frank Jasenki (Essen), Frank Stierlin, Peter Klusmann, Peter Weispfenning, Roland Meister, Yener Sözen, Milan Martin (Frankfurt), Stephan Kuhn, Berthold Fresenius, Rene Bahns, Harald Schandl, Norman Paech, Dr. Heinz Jürgen Schneider, Joachim Schaller, Ulrike Donat, Heike Gesweid (Hamm), Bernd Bruntrup, Birgit Landgraf, Anna Magdalena Busl (Köln), Angela Furmaniak (Lörrach), Felix Briesenick (Münih), Julia Bailey (Nürnberg), Michael Brenner, Peter Holzschurer, Yunus Ziyal, Carolin Helmecke, Rita Belter, Maria Kalın (Stutgart), Oswald Tübingen, Gerhard Strauch (Wiesbaden), Themistoklis Tzimas (Selanik), Giota Massouridou (Atina), Yiannis Rachiotis, Alastair Lyons (Solicitors), Amos Waldman (Barrister), Barones Helena Kenney Qc, Prof.Bill Bowring President of Eldh, Conor Gearty Qc, Debra Stanislawsky, Declan Owens President of Haldane, Deepa Govindarajan Driver, Frances Webber (Barrister), Gareth Peirce (Solicitors), Gillian Higgins, Isabella Forshall Qc, Liz Davies Qc, Lord John Hendy Qc, Margaret Owen Obe (Barrister), Margo Munro Kerr (Barrister), Martha Jean Baker, Maya Thomas Davis, Michael Good (Barrister), Mike Mansfield Qc (Barrister), Quincy Whitaker (Barrister), Sir Geoffrey Bindman Qc, Wendy Pettifer, Johan Mühren (Purmerend), G.E.M. Later (Den Haag), Symone Gaasbeek Wielinga (Noord), Hans Gaasbeek, Tamara Buruma (Amsterdam), Sanjay Singhvi (Bombay), Barbara Sp İnell (Bologna), Marilena Barbagallo (Catania), Nunzia Scandurra, Paolo Sol Lileho (Floransa), Michele Paass İone, Emilio Robott (Genova), Sandro Valbusa, Eleonora Forna (Grosseto), Lorenzo Trucco (Mantova), Carmela Maria Cordaro (Messina), Carmelo Picciotto, Dainela Toro (Milano), Gilberto Pagan, Giovanni Motta, Nicola Guidice, Fausto Gianell (Modena), Carmine Malinconico (Napoli), Margherita D’andrea, Danilo Risi, Aurora D’agost İno (Padova), Carlo Cappellar, Chiara Roverso, Dora Rizzardo, Francesca Venturin, Marco Ferrero, Marco Pagg, Dayla Br İgant (Parma), Musso Calogero, Livio Cancell İer, Ezio Menz İone (Pisa), Aldo Ritacco (Roma), Alessandra Coata, Alessandro Iannell, Amedeo Bosca İno, Andrea Forte, Antonia Di Maggio, Antonio Stellato, Arturo Salerni, Cesare Antetomaso, Claudio Giang İacomo, Cosmo Alvaro, Danile Leppe, Fabio Marcelli, Fabrizio De Sanctis, Fabrizio Presiosi, Francesca De Prosperis, Gabriele Moreschini, Gianluca Dicandia, Giovanna Francesca Silva, Giulia Vescia, Giuliana Rando, Luigi Antonio Barulli, Luigi Galloni, Liliana Marcantonio, Lorenzo Tardella, Marco Cavallone, Marco Faragni, Maria Rosario Damizia, Mario Antonio Angelelo, Marzia Guadagni, Michela Arricale, Michela Stefania, Patrizia Angiari, Riccardo Faranda, Rosaria Marchioni, Rosaria Marchioni, Salvo Graci, Sara Crescenzi, Silvia Calderoni, Simonetta Crisci, Sofia Guerreri, Stefano Greco, Tamara Barracca, Tatiana Montella, Valentina Pieri, Veronica Scali, Gianluca Vitale (Torino), Marco Ugo Melano, Roberto Lamacchia, Roberto Brizio, Silvia Manderino (Venedik),Caterina Camposano, Doris Genchi, Guiseppe Romano, Maria Cristina Carta, Stefano Mannironi, Jun Sasamoto (Tokyo Japonya), Dr.Joses J. Moses Ct South (Africa), Krish Govender, Kyunguk Jang South (Kore), Alejandro Gamez (Madrid İspanya), Amalia Alejandre, Ángeles Chınarro Pulıdo, Begona Lalana, Carmen Garcia, Eric Sanz, Fermin Breton, Jaime Sanz De Bremond, Javier Rubıo, Jose Maria Larumbe, Jose Vıcente, Juan Mantılla, Maria Galan, Maria Jesus Diaz Veıga, Marta Herrero, Natanael Tejerına, Natalia Bosch, Pedro Rodrguez, Suena Jesus Maria Benıto, Alfonso Zenon (Biscay Barosu Bask), Arantza Isasmendı, Endika Garai Buztıo, Iñigo Santxo Urıarte, Joxean Lozano Murga, Eneko Comapnys Sılva (Navarre Barosu), Imanol Karrera, María Ortega Marcos, Jon Etxabe (Gipuzkoa Barosu), Urko Aiartza Azurtza, Yolanda Lz. de Luzurıaga, Zigor Reızabal,Sara Arri Alvaro, Aiert Larrarte, Aitor Amutio Aranzeta, Amaia Izko, Bea Ilardia, Emma Valiente, Endika Garai, Elixabete Moral Anes, Eraitz Saez de Egilaz, Iñigo Santxo, Irma Orozko, Jaione Carrera, Jone Goirizelaia, Joxean Lozan, Julen Arzuaga, Laura Anido Sanchez, Leire Onzain Sese, Luis Barinagarrementeria, Nahia Sanz Gardeazabal, Oscar Sanchez, Saioa Vera Ranea, Sergey Aresti Arteaga, Txema Matanzas, Aratz Estonba, Adrià Font (Barcelona Catalan), August Gil Matamala, David Gil Pujol, Jordi Pujol Moıx, Juan Miguel Ortiz Reparaz, Marion Hohn Abad, Marta Clapés Cascon, Simeó Miquel Roe, Robert Sabata Grıpekoven, Amanda Szemberg, Bern Switzerland, Christoph Schneeberger, Dana Rüger, Julia Roder , Krisna Mühlet, Martin Dreifuss, Martin Klaus, Rahel Beyeler, Sandra Künzi, Thomas Tribolet, Verena Gessler, Willi Egloff,Emma Liden (Cenevre), Mafalda D’alfonso, Olivier Peter, Raphaël Roux, Valerie Debernevoli, Edelmann Manuela (Fribourg), Sebastien Pedroli, Sophie Brady, Dieter Roth (Liestal), Christophe Tafelmacher (Lozan), Jean Michel Dolivo, Jonathan Rutschmann, Raphaël Mahaim, Thanh-My Tran-Nhu, Iglio Rezzonico Immacolata (Lugano)Angela John (Luzern), Antigona Selmonaj, Mathias Buchmann, Moritz Portmann, Nora Lıpp, Rahel Ulrıch, Robin Bareth, Sara Burrı, Selina Koç, Yara Eggerschwıler, Cristina Clemente (Murolto), Bruno Beeler (Schwyz),Bruno Frick, Martin Derttling, Willi Metzger (Thurgau),Thomas Locher (Zug) Werner A. Räber, Anderas Tobler( Zürich),Manuella Schiller, Marcel Bosonnet, Necmettin Şahin, Peter Frei, Peter Nideröst, Yevgenii Gerasyemenko (Ukrayna)Beth S. Lyons (ABD), Jeanne Mirer, Marjorie Cohn, Vanessa Ramos Aaj, Jeffrey Frank (İllionis) Kerry Mclean (New York),Eileen Weitzman, Audrey Bomse (New Jersey) Ricard P. Koch (Calofornia) David L. Mandel, IBAHRI International Bar Association's Human Rights Institut.”