Komên selefî ku di polîtîkayên Rojhilata Navîn ên Tirkiyeyê de aktorên qadê ne, li Îdlibê asê bûn. Tirkiye ku ji bo parastina van koman dengê xwe nagihîne rojava, vê carê li deriyê Rûsyayê çareseriyê digere.
Serokê Baroya Amedê Cîhan Aydin diyar kir ku divê girêdana “fizîkî û zîhnî” ya darazê ya bi îqtîdarê were birîn û got: “Polîtîkaya bêceza hiştinê nahêle ku hêzên tarî yên di nava dewletê derkeve holê.”
Di ser operasyona li dijî siyasetmedar û şaredarên Kurd ên destê wan kelepçe kirin û rêz kirin re 11 sal derbas bû. 11 sal berê şaredar û siyasetmedarên Kurd destê wan kelepçe kirin û wêneyê wan parve kirin. Têkildarî mijarê Prz. Muharrem Erbey, diyar kir ku zilma duh û îro nehatiye guhertin û wiha got: "Hişmendî nehatiye guhertin. Destê siyasetmedarên kurd duh jî kelepçe kirin û îro jî kelepçe dikin."
Êrîşên Tirkiyeyê yên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê şerê li Sûriyeyê xist rewşek din. Planên nû ketin nava liv tevgerê. Rûsya û Tirkiye di mijara Libyayê de ketin nava nakokiyan û şirîkatiya wan şolî bû. Hesbê DYA û Welatên Ewropa jî dixwaze ku Tirkiye ji Rûsya qut bike. Tirkiye jî ketiye etrağ YPG'ê ku di lîsteya 'terorê' de bi cih bikin.
Ji dîrokê heya niha desthilatdarî tu carî nebûye awayê rêveberiya civakê ya bi şêweya wekheviyê. Her tim hewl daye civakê bifetisîne û qanunên xwe bi awayekî yekreng û yekdeng bi rê ve bibe. Niha tiştên di hikumeta Iraqê de diqewimin jî heman tişt in. Desthilatdar, ji bo kursiya xwe de berpirsyariyên xwe yên ji bo gel pêk naynin. Ji bo berdewamiya hikmên xwe, bi her awayî hevkariyê bi hev re dikin.
Şerê navxweyî yê Sûriyeyê ku ji Adara 2011'an ve didome, bi êrîşa Tirkiyeyê ya li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê re ku Amerîka û Rûsya di pevçûnên xwe yên berjewnediyan de wê bi kar tînin, kûrtir bû. Amerîka dixwaze li ser qadên petrolê û Rûsya jî dixwaze li ser navendên enerjiyê serwer bibe. Reveberiya Xweser û QSD ku li dijî êrîşên Tirkiyeyê li ber xwe didin jî ji bo parastina pergala ku ava kirine, bi gelek welatên Ewropayê re di nav têkiliyê de ne.
Dê HDP'ê sibê li Enqereyê bi pêkhateyên xwe hemûyan re bicive û nexşerêya xwe ya nû diyar bike. Nîqaşa bersiva polîtîkaya tundiya didome û qeyûman bimeşîne û wê ya bi biryara "sîne-î millet" ji Meclisê vekişe yan jî bi parastina destkeftiyên xwe hilbijarteya "Rêya Sêyemîn" mezin bike.
Piştî DYA û Rûsya bi Tirkiyeyê re mutabakata agirbestê îlan kir, li gel ku heta niha QSD li gorî mutabakate tev digere jî Tirkiye êrîşên xwe yên li ser Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê berdewam dike. Hêzên bi pere yên girêdayî Tirkiyeyê SMO, li herêma 32 kilometreyan êrîşên xwe berdewam dike. SMO(ANS) êrişî Rêya bejayî ya M4 û Til Temîrê dike û dixwase herêmê desteser bike. DYA û Rûsya jî vê yekê temaşe dikin.
Piştî Tirkiye bi destûra DYA û Rûsya ket axa Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê û dest bi êrîşan kir, hevsengiya li qadê hat guhertin. Rêveberiya Xweser, ji bo pêşeroja Sûriyeyê bi Rejîma Şamê re ket nava tevgerê, Rûsya û DYA jî her çend li hev kiribin jî, niqaşên li ser petrolê didomin.
Tirkiyeyê ji pevçûna di navbera DYA û Rûsyayê sûd wergirt û ket axa Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê. Bi ketina Tirkiyeyê ya axa Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê hevsengiya li herêmê hat guhertin. Tirkiye ji seyaseta DYA û Rûsya ya dijberî kurd sûd girt û bi hêmanên "Artêşae Millî ya Sûriyeyê" hewl dide li seha û masaya Sûriyeyê cihê xwe bigire. Lê masaya ku hêzên kurevî dixwazin li gorî hesab û berjewendiyên xwe ava bike, dê xwediyê axê yê esasî û hêza berxwedanê diyar bike.
TSK û OSO li hember parastina hêzên QSD’ê li Girê Spî û Serêkaniyê li pêş nakevin. QSD’ê şer li ser tevahiya sînor belav kir û Tirkiye di qereqolên li ser sînor de windahiyan dide.
Endamên DAIŞ'ê yên di destê QSD'ê de ku berpirsyartiya wan li Tirkiyeyê hatiye barkirin, ji bo ku Tirkiye wan rizgar bike rojan dijmêrin. Ji ber ku hemû endamên DAIŞ'ê yên li dijî muxalîfên kurd û tirk komkujiyan pêkanîn di nav demê de hatin berdan, DAIŞ'iyên di destê QSD'ê de jî xwestin ku li Tirkiyeyê bên darizandin.
Berdevkê Meclîsa Leşkerî ya Girê Spî Mihemed Hecî Mehmûd diyar kir ku ew şer naxwazin û dê destûr nedin hilweşandina bajêr û got: “Heke Tirkiye vê yekê tune bihesibîne û êrîş bike wê berxwedanek dîrokî bê nîşandan. Em ê bi hemû hêza xwe şer bikin.”
Nivîskar û dîroknas Mehmet Bayrak, diyar kir ku ji bo komploya Navneteweyî ya li dijî Ocalan bê famkirin divê mirov li dîroka Kurdan binere û wiha got: "Der barê polîtikaya dijminantiya Kurdan de Yusuf Ziya Beg di sala 1923'an de li meclîsê gotibû “Ger ku Kurd û Tirk bi hevre nejîn wê aqûbeta wan tune be."
Konfernas CHP'ê ya "Li Sûriyeyê Deriyê li Aştiyê Vedibe" ku Kurd dawet nekirin, ji xeta polîtikayên AKP'ê cuda nîne. Ji zanîngeha Harvardê Doç. Amy Austin Holmes, diyar kir ku divê êdî QSD tev li niqaşên çareseriyê yên navneteweyî bê kirin û pêwiste êdî Tirkiye dest ji gefxwarina li QSD’ê berde.