AMED - Cezasızlık politikasının tavan yaptığı 2022, cezaevlerinde en az 75 tutuklunun katledildiği, faili meçhul cinayetlere dair açılan davaların bir bir kapatıldığı, kadın cinayetleri ve Kürtçeye dönük yasakların arttığı bir yıl oldu.
Sivil bir anayasa, güçlü demokrasi, güçlü ekonomi, bağımsız yargı ve üretimi esas alan bir yönetim vaatleriyle 2002'de ülke yönetimine gelen AKP, kendisinden önceki iktidarlara rahmet okuttu. Ne yeni bir anayasa yapıldı, ne demokrasi güçlendi, ne ekonomi güçlendi, ne de yargı bağımsız bir noktaya geldi. Aksine demokraside dünya sıralamasında geriye doğru gidilirken, ekonomik kriz hiçbir dönemde olmadığı kadar derinleşti, yargı tamamen AKP tekeline girdi ve hak ihlallerinin tavan yaptığı bir döneme girildi. 2022 yılı da geçtiğimiz yıllara oranla hak ihlallerinin tavan yaptığı ve cezasızlık politikasının sürdüğü bir yıl oldu. Tutuklama, gözaltı, işkence, darp, cenazelere dönük ihlaller, dernek ve sivil toplum örgütlerine yönelik baskılar, kadın cinayetleri, Kürtçe yönelik saldırılar, cezaevlerindeki ölümler ile yargıdaki cezasızlık bu yıl da sürdü. Amed'in Sûr ilçesinde 2015 yılında ilan edilen sokağa çıkma yasağı sırasında yaşamını yitiren Hakan Aslan'ın cenazesinin bir torbada adli eşya muamelesi yapılarak babasına teslim edildiği anlara dair fotoğraf ise yıla damgasını vuran gelişmelerin başında geldi.
KADIN VE ÇOCUKLAR
Geçtiğimiz yılda olduğu gibi bu yıl da kadın katliamları sürdü. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun "Şiddetten Ölen Kadınlar İçin Dijital Anıt"ına göre 2022 yılında 380 kadın katledildi. JINNEWS'in çetelesine göre ise, sadece yılın ilk 11 ayında 330 kadın katledildi, 203 kadın ise şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Kadına yönelik taciz, tecavüz ve katletme gibi ihlallerin faillerinin çoğu ise kamu görevlileri oldu. Kadın ve çocuklara yönelik ihlallerin bazıları şöyle:
* Iğdır Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürü Mustafa Akgün, staj için gelen üniversite öğrencisi 5 kadın öğrenciyi taciz etme suçlaması ile kamu görevinden açığa alındı.
* Ankara Çankaya’da boşandığı Mehmet E.’den ölüm tehditleri alan ve polisin korumadığı Pelin C., kendini koruması için köpek sahiplendi, ancak yine de saldırıdan kurtulamayarak ağır yalandı.
* Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Özgür Kadın Hareketi (TJA) çalışmaları nedeniyle 50 kadın hakkında gözaltı kararı verdi. 21 kadın evlerine yapılan baskınla gözaltına alındı. Kadınlardan 13’üne ev hapsi uygulanırken, 8 kadın ise tutuklandı.
* Rosa Kadın Derneği’nin kurucu üyesi Fatma Gültekin’e dernek faaliyetlerinden dolayı "örgüt üyeliği" ve "örgüt propagandası" iddialarıyla dava açıldı.
* İstanbul Esenyurt ilçesinde 15 yaşında H. Ç. adlı bir çocuk evlendirilmeye çalışıldı. Yapılan ihbarla düğün salona giden polis, tarafları gözaltına aldı.
* İsmailağa Cemati’ne bağlı Hiranur Vakfı’nın kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel’in 2004 yılında kızı H.K.G.’yi 6 yaşındayken 29 yaşındaki “müridi” Kadir İstekli ile “imam nikahıyla evlendirerek” tecavüze uğramasına göz yumduğu ortaya çıktı. Gümüşel, eşi ve İstekli tutuklandı. 3 kişi hakkında açılan davanın ilk duruşması 30 Ocak'ta görülecek.
* Amed’te Bilal Özyiğit adlı bir uzman çavuş, sanal medya üzerinden bir kadını taciz etti. Denetimli serbestliğe tabi tutulan Özyiğit, Hatay’a tayin edildi.
* Amed’te polislerin "haber elemanı" olarak kullandığı itirafçı Musa Sevim, 12 Kasım’da Meryem Sevim’i ateşli silahla öldürdü. Tanık koruma programında gizli tanık olarak kullanılan Sevim, aradan geçen süreye rağmen hala yakalanmadı.
* Amed’te bir çocuğa taciz eden MHP Diyarbakır İl Başkanı Cihan Kayaalp, kısa bir tutukluluğun ardından tahliye edildi ve yargılandığı davada beraat etti.
* Êlih'te İpek Er'e tecavüz eden ve intihara sürükleyen Uzman Çavuş Musa Orhan hakkında 10 yıl hapis cezası verildi. Orhan'a verilen ceza İstinaf Mahkemesi tarafından onandı. Orhan'ın avukatları, kararın bozulması istemiyle Yargıtay'a başvurdu. Yargıtay'ın dosya incelemesi sürüyor. Orhan halen tutuklanmazken, “tecavüzcü şerefsizi dışarı salan vicdanınızda boğulun” sözleriyle duruma tepki gösteren sanatçı Ezgi Mola'ya 6 bin 960 TL tazminat cezası verildi. Mola’nın sözlerini destekleyen sanatçı Ferah Zeynep Abdullah hakkında ise, 2 yıl 4 ay hapis istemiyle dava açıldı.
* Şirnex'ın Qileban (Uludere) ilçesine bağlı Dêra Hinê beldesinde 17 yaşındaki S.A.’ya tecavüz eden ve aralarında AKP’li Dêrahînê Belde Belediyesi Başkanı Cemil Yıldız’ın korucu koruması Cengiz Aydemir'in de olduğu 3 kişi hakkında dava açıldı. Yargılama sürüyor.
* Ankara’da Jandarma Genel Komutanlığı içindeki bir kafeteryada çalışan H.D.G, 2019 yılında 2 albay tarafından sistematik tecavüze uğradı. H. D. G.'nin şikayeti takipsizlikle sonuçlandı.
* Wan'da 12 yaşındaki kız çocuğuna sistematik tecavüzde bulunan korucu Rıskı Okam’ın karar duruşmasında, “nitelikli cinsel istismar” suçundan 50 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası verildi.
* Bursa'da polis Bilal Ağır, boşanma aşamasında olduğu Yasemin Ağır’ı ağır, Yahya A. ile yoldan geçen Şeyma Ü.'yü ise hafif yaraladı.
* Amed'te Dilek Kaya'yı katleden Astsubay Yusuf Çalışkan, yargılandığı davada ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum edildi. Davanın İstinaf Mahkemesi'ndeki incelemesi sürüyor.
KÜRTÇE DÜŞMANLIĞI
Kürtçeye yönelik baskılar bu yıl arttı. 20'yi aşkın konser ve etkinlik yasaklandı. İsviçre’de Kürtçenin resmi yazışmalarda kullanmasına izin verilirken, Türkiye Meclisi'nde Kürtçe yapılan konuşmalar tutanaklara “X” ya da "bilinmeyen dil" olarak yazılmaya devam etti.
* Kürtçenin resmi ve eğitim dili olması talebiyle yıl içinde onlarca etkinlik düzenlendi. 21 Şubat Dünya Anadil Günü ve 15 Mayıs Kürt Dili Bayramı Günü dolayısıyla birçok kentte benzer taleplerle çeşitli etkinlikler düzenlendi. Hükümetin taleplere yanıtı ise, eylemleri ve yürüyüşleri engellemek oldu.
* Kürtçenin resmi ve eğitim dili olmasını isteyen HDP Milletvekili Ömer Öcalan, MHP Milletvekili Levent Bülbül tarafından ölümle tehdit edildi. Bülbül, Öcalan'ı "Kim neyi ne şekilde yapmak istiyorsa, biz buradayız. Zorla yapmaya çalışanlar, sarı torbaların içerisinde nereye gömüldüğü belli değil" sözleriyle tehdit etti. AKP milletvekilleri de Bülbül'e destek verdi.
* Meclis'te Kürtçe konuşan HDP Milletvekili İmam Taşçıer’in mikrofonu, Başkanvekili CHP’li Haydar Akar tarafından kapatıldı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Taşçıer’in mikrofonunu kapatması nedeniyle Akar’a teşekkür etti.
* Kürtçe seçmeli ders uygulaması 2012’de uygulamaya konulmasına rağmen Kürt Dili ve Edebiyatı mezunu öğretmenlerin atanma sorunu sürdü. Yıl içinde sadece 3 Kürtçe öğretmeni ataması yapıldı.
* Hükümete yakın ATV'de kadın programında bir kadının kızıyla Kürtçe konuşması üzerine sesinin kesilmesi tepkilere neden oldu.
* HDP'nin Aydın Efeler ilçesinde yaptığı halk buluşması için sahne alan sanatçı Kadir Çat, Kürtçe şarkı söylediği için "örgüt propagandası"ndan gözaltına alındı.
* Kürtçe yayın yapan tek gazete Xwebûn gazetesinin Amed’ten Mersin ve Adana'ya gönderilmek istenen yüzlerce nüshasına polisler tarafınan el konuldu.
* İstanbul Esenyurt'ta “anadilde eğitim” talebiyle açıklama yapan gençlerden 9'u gözaltına alındı.
* Yolculuk sırasında araçta Kürtçe şarkı söyleyip, dijital medyada yayınlayan K.İ.'ye "örgüt propagandası"ndan dava açıldı.
* Ankara Sincan 3 No’lu L Tipi Cezaevinde tutulan Murat Bilger, 12 Eylül tarihinde ailesiyle gerçekleştirdiği telefon görüşmesi sırasında Kürtçe konuştuğu için gardiyanların tehditlerine maruz kaldı.
* Sanal medyada Kürtçe şarkı paylaşan Yusuf Güneş’e, Elazığ 2'nci Ağır Ceza Mahkemesi tarafından "örgüt propagandası yapmak" iddiasıyla 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası verildi.
* Erzirom’da görevli 4 öğretmen, Kürtçe ve Türkçe yazılı “Hûn bî xer hatin-Hoş geldiniz” tabelası önünde verdikleri poz ile Kürtçeye dönük ırkçı söylemlerde bulundu. Diyarbakır Barosunun şikayetiyle "halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmekten" 4 öğretmen hakkında dava açıldı. Yargılama sürüyor.
* Kürt sanatçılar Aynur Doğan ve Mem Ararat’ın Bursa’da vereceği konserler, Kürtçe "Don Kixot", Teatra Jiyana Nû'nun "Bêrû Klakson Borizan Girt", Şermola Tiyatro'nun "Mem û Zin" ile "Tartuffe" adlı Kürtçe oyun yasaklandı.
* Aydın'da Kürtçe şarkı söyleyen müzisyen Veysi Belketin, düğün sonunda polisler tarafından gözaltına alındı. Belketin, ifadesinin ardından serbest bırakıldı.
* İstanbul'da sarı, kırmızı ve yeşil renkte şal takan damat ile düğüne katılan 9 kişi, tutuklandı.
* Wan'da Kürtçe şarkı söyleyen bir yurttaş, polis tacizinin ardından darp edilerek gözaltına alındı.
* Amed'te tarihi Ulu Cami önündeki ziyaretçi "bilgilendirme panosu"nda Türkçe, İngilizce, Arapça ve Rusça dillerinde hazırlanırken, Kürtçeye yer verilmedi.
* Yıl içerisinde ayrıca HDP'li belediyelere atanan kayyımlar, birçok Kürtçe tabela ve cadde ismini Türkçeleştirdi.
YARGI VE CEZASIZLIK
Yargı kararları hak ihlallerinin daha da artmasını beraberinde getirdi. İşkence uygulayan polis ve askerleri koruyan yargı, kadın katliamlarının faillerini ise birçok kez cezasız bıraktı. Yine 1990'lı yıllarda yaşanan faili meçhul cinayetlere dair açılan davalar da bir bir kapatıldı. İhlalleri gündeme getiren, buna karşı mücadele edenler ise yargı sopasıyla hep tehdit altında tutuldu.
* Türkiye’nin Zap, Avaşîn ve Metîna bölgelerinde kimyasal gaz kullanılmasına dair değerlendirmeleri nedeniyle Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Şebnem Korur Fincancı, "örgüt propagandası yapmak" iddiasıyla tutuklandı. Fincancı’nın yargılaması devam ediyor.
* PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik tecridin kaldırılması istemiyle Colemêrg'in Gever (Yüksekova) ilçesinde düzenlenen polis saldırısında HDP Iğdır Milletvekili Habip Eksik'in oyluk kemiği kırıldı. Polislere dair herhangi bir soruşturma açılmadı.
* Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), HDP milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılmasında ihlal kararı verdi. İhlal kararına rağmen HDP'li Nursel Aydoğan, Burcu Çelik, Sibel Yiğitalp, Feleknas Uca, Meral Danış Beştaş, Hüda Kaya, Sırrı Süreyya Önder, İdris Baluken, Altan Tan, Fatma Kurtulan, Ayşe Acar Başaran, Figen Yüksekdağ, Tayip Temel ve Pero Dündar'ın yargılamalarına devam edildi.
* Amed Barosu, milletvekili dokunulmazlıkların kaldırılmasına dair ihlal kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne başvuru yaptı.
* Yargıtay, görevden alınarak yerine kayyım atanan Amed Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Selçuk Mızraklı'ya verilen 9 yıl 4 ay 15 gün hapis cezasını eksik inceleme nedeniyle bozdu.
* Hakkında daha önce verilen 10 yıl hapis cezası "dosyanın eksik incelemesi" nedeniyle bozulan MEBYA DER Eşbaşkanı Yüksel Almas'a, 8 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası verildi. Hüküm sonrası Almas tahliye edildi.
* İstinaf Mahkemesi’nin verilen cezanın delil değerlendirilmesini yeniden yapmasını isteyerek kararını bozduğu 4'üncü Ağır Ceza Mahkemesi, MEBYA-DER üyesi Yıldız Damla’ya yine 6 yıl 3 ay hapis cezası verdi.
* Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, 24 Nisan 1915 Ermeni Soykırımı’nın yıldönümünde "Büyük felaketin acısını paylaşıyoruz" başlıklı bildiri nedeniyle Diyarbakır Barosu Başkanı Nahit Eren ve Yönetim Kurulu hakkında, "Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama" iddiasıyla soruşturma başlattı.
* HDP Amed eski Milletvekili Çağlar Demirel'e, "Türk milletini, devleti, Meclis'i, hükümeti ve devletin yargı organlarını alenen aşağılamaktan" Diyarbakır 14'üncü Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 5 ay hapis cezası verildi. Cezada erteleme yoluna gidilmedi.
* Hafıza kaybı nedeniyle tahliye olan Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk hakkında 2014’te yaşandığı ileri sürülen bir olaydan dolayı yaklaşık 8 yıl sonra “örgüt üyesi” suçlamasıyla yeni bir iddianame hazırlandı.
* Demans hastalığının tetiklediği hafıza kaybından dolayı Adli Tıp Kurumu’nun (ATK) “cezaevinden kalamaz” raporu vermesiyle tutuklu bulunduğu cezaevinden geçen günlerde tahliye olan Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk'a "örgüt üyeliğinden" dava açıldı.
* HDP'li Sırrı Süreyya Önder'e "Cumhurbaşkanına hakaretten" 10 ay, "Türkiye devletinin organlarını aşağılamaktan" 5 ay hapis cezası verildi.
* HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında, kimyasal silah kullanımına dair paylaşımları nedeniyle Savunma Bakanlığı, "Türk Silahlı Kuvvetlerinin kişilik haklarına, onur ve saygınlığına saldırı" gerekçesi ile aleyhte 100 bin liralık manevi tazminat davası açtı.
* Demirtaş hakkında, dönemin Ankara Cumhuriyet Başsavcısı Yüksel Kocaman'ı “hedef gösterme” gerekçesiyle 2 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
* AİHM, HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ile 13 milletvekilinin 4 Kasım’da tutuklanmasıyla ifade özgürlüğü, seçme ve seçilme haklarının ihlal edildiği ve bağlantılı olarak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 18’inci maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.
* Görevden alınan Bismil Belediyesi Eşbaşkanı Gülşen Özer’in birleşmiş iddianamelerden "örgüt üyesi olmak" suçlamasından 15 yıla kadar hapsi istendi.
* Dokunulmazlığı kaldırıldıktan sonra tutuklanan HDP Amed Milletvekili Semra Güzel hakkında "örgüt üyeliği" iddiasıyla 15 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı.
* Diyarbakır 9'uncu Ağır Ceza Mahkemesi, tutuklu DTK Eşbaşkanı Leyla Güven'e "örgüt propagandası"ndan 11 yıl 7 ay hapis cezası verdi.
* Yerine kayyım atanan Yenişehir Belediyesi Eşbaşkanı Belgin Diken’e 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi. Dava, İstinaf Mahkemesine taşındı.
* Farqîn Belediyesi Eşbaşkanı Naşide Toprak’ın görevden alınmasına neden olan dosya kapsamında yargılandığı davada savcı, 15 yıla kadar hapis istemiyle mütalaa verdi.
* DAİŞ'in Kobanê'ye dönük saldırılarına karşı gerçekleşen protesto eylemleri nedeniyle Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın da aralarında bulunduğu 108 isim yargılandığı Kobanê davası devam etti. 17 kişinin tutuklu yargılandığı mahkemenin Başkanı Bahtiyar Çolak "Atadedeler Çetesinin" yöneticisi çıktı. Söz konusu dava HDP'ye açılan kapatma davasına dayanak yapılmak isteniyor.
* Riha'nın Pîrsus (Suruç) ilçesinde 14 Haziran 2018 tarihinde AKP Milletvekili İbrahim Halil Yıldız'ın korumaları ve yakınlarının saldırısı sonucu 2 oğlu ve eşini kaybeden Emine Şenyaşar'ın Urfa Adliyesi önünde 9 Mart 2021 tarihinde başlattığı Adalet Nöbeti sürüyor. İstinaf Mahkemesi, hastane ve iş yeri olarak ikiye ayrılan dosyanın birleştirilmesine karar vererek, yerel mahkemenin verdiği ceza kararını bozdu.
* Emine Şenyaşar ise, Adalet Nöbeti'ni başlattığından beri hakkında hakaretten dolayı 15 soruşturma açıldı, soruşturmalardan 6'sı davaya dönüştü.
25 KÜRT GAZETECİ TUTUKLANDI
* Mezopotamya Kadın Gazeteciler Platformu (MKGP), 2022 yılının ilk 7 ayında 161 hak ihlali yaşandığını, 12 gazeteciye toplamda 23 yıl 10 ay 27 gün hapis cezası verildiğini açıkladı.
* Bedlîs'te bir taciz olayına dair paylaşımları nedeniyle Bedlîs Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sinan Aygül, "halkı kin ve düşmanlığa tahrikten" tutuklandı.
* Amed’te 16 Haziran’da 16 gazeteci "örgüt üyesi olmaktan" tutuklandı. Gazeteciler hakkında henüz iddianame hazırlanmadı. Tutukluluğun sürdüğü dosyada gizlilik kararı sürüyor.
* Mezopotamya Ajansı (MA) Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever, muhabirler Berivan Altan, Ceylan Şahinli, Deniz Nazlım, Emrullah Acar, Selman Güzelyüz ve Hakan Yalçın ile JINNEWS muhabirleri Habibe Eren ve Öznur Değer, mesleki faaliyetleri nedeniyle 29 Ekim’de çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı.
* Bianet muhabiri Beyza Kural’ın 7 yıl önce haber takibi sırasında ters kelepçeyle şiddet uygulayan 3 polisin yargılandığı davanın karar duruşmasında, 3 polise toplam 18 bin TL para cezası verildi.
* Sedat Peker’in Turkuvaz Medya’nın sahibi Serhat Albayrak ile ilgili iddiaları haberleştiren Yeni Yaşam Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Ferhat Çelik ile Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Osman Akın hakkında “hakaret” ve “iftiradan” dava açıldı.
* "6-7 Eylül olaylarında Müzeyyen Senar vardı" dediği için "Şahsın aziz hatırasına hakaret" suçlamasıyla hakkında soruşturma başlatılan gazeteci Oktay Candemir, emniyette ifade verdi.
* Sanal medya paylaşımları nedeniyle hakkında "örgüt propagandası" iddiasıyla dava açılan gazeteci Beritan Canözer'e, 1 yıl 10 ay 15 gün, başkasına ait bir hesaptan yapılan paylaşımdan dolayı ise 1 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
* Etkin Haber Ajansı (ETHA) editörü Semiha Şahin'e 10 ay, "propagandadan" 3 yıl 1 ay 15 gün; muhabir Pınar Gayıp'a ise "propagandadan" 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası verildi.
* Yaptığı haber nedeniyle "kişisel verileri hukuka aykırı ele geçirmek ve yaymak" suçlamasıyla yargılanan gazeteci İsmail Arı’ya 2 yıl hapis cezası verildi.
* Birgün gazetesinde yayınlanan ve üzerinde Alaattin Çakıcı ve Sedat Peker'in yanı sıra AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile MHP’li Devlet Bahçeli’nin fotoğraflarının yer aldığı "Çetelerin İktidarı" başlıklı haber nedeniyle gazeteci Mehmet Emin Kurnaz'a toplam 2 yıl 1 ay 10 gün hapis cezası verildi.
* Gazeteci Özgür Boğatekin ve Hacı Boğatekin hakkında, hakim B.M.'nin karıştığı üşvet iddialarını haberleştirdikleri için “iftira” suçundan iddianame hazırlandı.
* JINNEWS editörü Nişmiye Güler hakkında, haber paylaşımları gerekçe gösterilerek “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla 1 yıldan 5 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.
* KHK ile kapatılan Azadiya Welat gazetesi çalışanı Çetin Kurşun'a "örgüt üyeliğinden" 8 yıl 3 ay, "örgüt propagandasından" 5 yıl ceza verildi.
* JINNEWS muhabiri Rabia Önver'e "zincirleme örgüt propagandası yapmaktan" 1 yıl 6 ay 27 gün hapis cezası verildi.
* Gazeteci Nurcan Yalçın'a Diyarbakır 4'üncü Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 2 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
* Xwebûn Gazetesi İmtiyaz Sahibi Kadri Esen'in 2018 yılında yaptığı bir video paylaşımında YPJ'li bir kadının fotoğrafının yer alması nedeniyle hakkında "örgüt propagandası yapmak" suçlamasıyla açılan davanın ilk duruşmasında 1 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
* DTK faaliyetlerini takip ettiği için “örgüt üyeliğiyle” suçlanan gazeteci Hatice Şahin’e, 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
* Cumhurbaşkanlığına bağlı İletişim Başkanlığı, 20 yıl fiilen gazetecilik yapan ve mesleğini halen sürdüren gazeteci Tuğrul Eryılmaz’ın basın kartını iptal etti.
* Gazeteci Sadık Topaloğlu ile Sadiye Eser’in “örgüte üye olmak” iddiasıyla yargılandığı davada, 6 yıl 3’er ay hapis cezası verildi.
* Amed’te 2017 yılındaki Newroz kutlaması sırasında polis tarafından katledilen üniversite öğrencisi Kemal Kurkut'un öldürülme anını fotoğraflayan gazeteci Abdurrahman Gök'e 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası verildi.
FAİLİ MEÇHULLER
Bu yılın gündemlerinin başında, 90'lı yıllarda işlenen faili meçhul cinayetlere dair açılan davalardaki cezasızlık politikası geldi. İktidarının ilk yıllarında faili meçhul cinayetleri aydınlatma sözü veren iktidar, son yıllarda tüm dosyaları tek tek kapattı. Bazı faillerin ise tahliye edildiği ortaya çıktı.
* JİTEM'in faili meçhul cinayetlerinde tetikçilik yapan ya da karşıtlarını domuz bağıyla canlı canlı mezara gömen Hizbullah tetikçilerinin tümünün yeniden yargılama kapsamında tahliye edildikleri ortaya çıktı.
* DEP Milletvekili Mehmet Sincar cinayetinin Hizbullah tetikçisi Cihan Yıldız da, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve 11 cinayetten yargılandığı davada tahliye edildi.
Yeniden yargılama nedeniyle tahliye edilen Yıldız'ın Sincar davasından yargılanmasına Diyarbakır 6'ncı Ağır Ceza Mahkemesinde devam edildi. Mahkemenin, Yıldız'ın Diyarbakır 4'üncü Ağır Ceza Mahkemesinden başka Hizbullah tetikçileriyle yargılandığı davada sonucunun beklenmesi yönünde aldığı ara karar, davanın ilerlemesini durdurdu.
* Kürt bilgesi ve gazeteci Musa Anter’in 20 Eylül 1992’de Amed'de katledilmesine dair açılan dava zaman aşımından düşürüldü.
* Mêrdîn'in Kerboran (Dargeçit) ilçesinde 29 Ekim 1995 ile 8 Mart 1996 tarihleri arasında 3’ü çocuk 7 sivil ile birlikte Uzman Çavuş Bilal Batır'ın kaybedilmesine ilişkin dönemin Mardin Jandarma Komando Tabur Komutanı Hurşit İmren, Dargeçit İlçe Jandarma Komutanı Mehmet Tire, Dargeçit Merkez Jandarma Karakol Komutanı Mahmut Yılmaz, Karakol Komutanı Yardımcısı Haydar Topçam ve Uzman Çavuş Kerim Şahin’in de aralarında bulunduğu 18 sanık hakkında beraat kararı verildi.
* Amed Barosu eski Başkanı Tahir Elçi davasında tanık olduğu ileri sürülen Deniz Ateş, soruşturma savcısı Kenan Karaca’nın gözaltında kendisini ziyaret ettiğini ve olayı PKK’nin üzerine yıkma karşılığında kendisinin serbest bırakılacağını sözü verdiğini söyledi. Davada, mahkemenin dinlenmesine karar verdiği dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu'nun dinlenilmesi kararından vazgeçildi. Olay yerini gören Mardin Kebap Evi adlı işyerinin kamera kayıtları ile polis kamerasının tam da cinayetin işlediği sıradaki 12 saniyesinin kayıp olduğu ortaya çıktı.
'ÖLÜM EVLERİ'
Cezaevleri, 2022 yılında "ölüm evlerine" dönüştü. Sağlığa erişim, iletişim, işkence, kötü muamele, görüş yasağı, tecrit gibi ihlaller tavan yaptı. Sağlığa erişim, iletişim yasakları, çıplak arama, kötü muamele, kitap ve elbise kotası gibi ihlaller hiç son bulmadı. İnsan Hakları Derneği (İHD) verilerinde yer alan 651'i ağır toplam 517 hasta tutuklunun yaşadığı sağlık sorunları devam etti. 2022'de ağır hasta tutuklu Bazo Yılmaz'ın da aralarında olduğu en az 75 tutuklu yaşamını yitirdi. Tahliyelerin engellenmesi ve hak ihlallerine karşı birçok cezaevinde açlık grevleri başlatıldı. Konya Ereğli Yüksek Güvenlikli, Giresun Espiye L Tipi, Diyarbakır 1 Nolu Yüksek Güvenlikli, Diyarbakır Kadın Kapalı, Bolu F Tipi, Kırıklar ve Kilis L Tipi Kapalı cezaevleri açlık grevi başlatılan bazı cezaevleri oldu. Kimi cezaevlerinde tutukluların eylemi halen sürüyor.
* Kocaeli Kandıra 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde maruz kaldığı sistematik işkence sonrası kendisine tecavüz edildiğini duyuran ve 9 Aralık 2021 tarihinde katledilen Garibe Gezer’in ölümüne dair yürütülen soruşturmada takipsizlik kararı verildi.
* Hasta tutuklu Ahmet Sılık (78), tahliyesinin ardından bir buçuk yıl; Tahir Gürdal, cezası ertelendikten 13 gün; Hayri Karaş ise tahliye edildikten 10 gün sonra hayatını kaybetti.
* Şırnak T Tipi Cezaevi’nde "düştüğü" iddia edilen kanser hastası tutuklu Emre Abalak; Malatya Akçadağ T Tipi Kapalı Cezaevi’nde Barış Keve; Diyarbakır Kadın Kapalı Cezaevi'nde Emel Hacıoğlu; Urfa 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi'nde ağır hasta tutuklu Bazo Yılmaz (67); Aydın E Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan adli tutuklu Fırat Çağlayan'ın (28); Elazığ 1 No'lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi'nde hasta ve yüzde 96 engelli Zülfü (İbrahim) Yıldırım (68); Ağrı Patnos L Tipi Açık Cezaevi’nde Kadir Karademir (21); Beşiri T Tipi Kapalı Cezaevi'nde Sıddık Uğur, yaşamını yitiren tutuklulardan oldu.
* İki eli olmaya Ergin Aktaş'a Adli Tıp Kurumu tarafından 6 kez "cezaevinde kalamaz" raporu verilmesine rağmen tahliye edilmedi.
* Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Mehmet Özen'e, tutuklu bulunduğu Kürkçüler Cezaevinde "örgüt faaliyeti yürütmekten" 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
* Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu tarafından hazırlanan raporlar nedeniyle yıl boyu onlarca tutuklunun infazını yakıldı. Vedat Sevim, Erdal Tuncel, Azize Yağız, Rozerin Kurt, Ramazan Kaya, Tarık Çaytaş, Mehmet İzgiş, Nimet Deyiş, Sabite Ekinci, Selahattin Demir, Metin Güven ve Erdal Tuncel, infazları yakınların tutuklulardan bazıları. "Suyu fazla kullandı", "Kurula çıkmadı" ve "Ahlak derslerine katılmadı" gibi gerekçeler infaz yakmaya gerekçe yapıldı.
* İHD'nin ağır hasta tutuklu listesinde bulunan ve yüzde 76 engelli olan gazeteci Devrim Ayık'ın tahliye talebi reddedildi; ağız içi arama uygulamasını reddetmesi nedeniyle hastane sevkleri iptal edildi.
* Van F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevinde yaklaşık 10 yıldır tutuklu bulunan Tahir Gürdal (53), 2014 yılında “örgüte yardım ve yataklık” gerekçesiyle tutuklandıktan sonra akciğer kanserine yakalandı. Gürdal, Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesinde tedavi edilirken ayağı yatağa kelepçeli bir şekilde tutuldu.
* Adana Kürkçüler Cezaevi'nde tutuklu Şehmuz Emen’in maruz kaldığı işkenceye dair açılan davada 2 gardiyanın "basit yaralama" suçundan cezalandırılması istendi.
* Şadiye Manap, 30 yıllık tutukluluğunun ardından tahliye edildiği sırada tekrar gözaltına alınıp tutuklandı. Manap'ın tutuklanmasına "cezaevinde örgütsel faaliyetler yürütmek" iddiası gerekçe yapıldı
* Antalya S Tipi Kapalı Cezaevi'nde hasta tutuklu Zerdeşt Oduncu ve 7 tutukluya havalandırmadaki demir kafesleri açtıkları gerekçesiyle 100’er gün hücre cezası verildi.
TORBADA TESLİM EDİLEN CENAZE
Cumhuriyet tarihi boyunca cenazelere dönük ihlaller hiç son bulmadı. AKP döneminde ise ihlaller daha arttı. Mezarlıklar yıkılırken, birçok ailenin yakınlarının cenazesi halen ya kimsesizler mezarlığında ya da hastane morglarında bekletiliyor. Hakan Arslan'ın cenazesinin torba içerisinde teslim edilmesi ise cenazelere dönük saldırının boyutunu ortaya koydu.
* Sokağa çıkma yasakları sırasında yaşamını yitiren Hakan Aslan'ın cenazesi ailenin girişimleri 6 yıl sonra babası Ali Rıza Aslan'a kutu içinde teslim edildi. Adli Tıp Kurumu'nda tabut içinde teslim edilmesi gereken cenaze, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca "adli bir eşya" gibi baba Aslan'a teslim edildi. Olay, kamuoyunda yoğun tepkilere neden oldu.
* Çatışmalarda yaşamını yitiren Hediye Süer'in cenazesi 5 ay, Adli Tıp Kurumunun Kilyos'ta bir kaldırım dibine gömdüğü Numan Gökalan'ın cenazesi 23 yıl sonra ailesine teslim edildi. Kilyos'taki kaldırıma gömülen yüzlerce cenaze ise halen ailelerine teslim edilmiş değil.
* Colemêrg’in Cîlo bölgesinde çıkan bir çatışmada yaşamını yitiren HPG’li Ferhat Acar’ın cenazesi 185 gün sonra ailesine teslim edildi.
* Dersim’de 2015 yılında hava saldırısı sonucu yaşamını yitiren HPG’li Mahsum Özer’in cenazesi, 7 yıl sonra ailesine teslim edildi.
* Şirnex’te 14 Mart 2016’da ilan edilen sokağa çıkma yasağı sırasında yaşamını yitiren Mehmethan Yıldız’ın cenazesi, 6 yıl sonra ailesine teslim edildi.
İŞKENCE VE DİĞER GELİŞMELER
* İstanbul Fatih'te polis Kadir Arıkan, 25 yaşındaki Hacı Gelenler'i sırtından 6 kurşunla vurdu.
* İzmir'in Çiğli ilçesi Sasalı mahallesinde T.N. isimli polis, Bülent A. isimli kişiyi "Dur ihtarına" uymadığı iddiasıyla ağır yaraladı. Bülent A. hastanede yaşamını yitirdi.
* İzmir'in Gülbahçe ilçesinde 3 Suriyeli göçmen, işçi mesai arkadaşları tarafından yakılarak katledildi. 3 Suriyeliyi katleden Kemal Korukmaz (41) ağırlaştırılmış müebbet hapis istemiyle dava açıldı.
* Konya'nın Meram ilçesinde Dedeoğulları ailesinden 7 kişiyi öldüren tetikçi Mehmet Altun'a 7 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi.
* Amed’in Yenişehir ilçesine bağlı Şehitlik mahallesinde bulunan Sümerpark’ta 14 Nisan 2019 tarihinde çöp toplayan Recep Hantaş'ı (20) öldüren polis Kazım Bozkurt beraat etti.
* Amed'in Rezan ilçesinde Menice ve Şeyhmus Yılmaz çifti, üzerlerine köpek saldırtarak yaralanmalarına neden olan polis Serdar Gök hakkında "basit yaralamadan" dava açıldı.
* Menice-Şeyhmus Yılmaz çiftine köpekli saldırıda bulunan polis hakkında, TJA üyesi Sevil Rojbin Çetin’e köpekle işkence yaptığı gerekçesiyle ikinci kez basit yaralamadan dava açıldı.
* Wan’ın Şax ilçesinde helikopterden atıldıktan 20 gün sonra ölen Servet Turgut ve olayda yaralı kurtulan Osman Şiban'ın yaşadıkları işkenceye ilişkin yürütülen soruşturma sonuçlanmadı. Soruşturmada gizlilik kararı devam ederken, Osman Şiban hakkında “Örgüt üyesi olmak” iddiasıyla dava açıldı.
* AYM, Cizre'de sokağa çıkma yasağı sırasında hayatını kaybedenlere dair başvuruyu reddederek, yaşam hakkının ihlal edilmediğini, ölümcül güç kullanmanın zorunlu olduğunu ve görevlileri belirlemenin imkansız olduğunu iddia etti.
* Aladağ’daki yurt yangınında 11’i çocuk 12 kişinin yaşamını yitirmesine ilişkin davada, yerel mahkemenin hükmünü ortadan kaldıran İstinaf Mahkemesi, 8 sanık hakkında verilen hapis cezasını artırdı.
* HDP'nin Amed'teki mitingine dönük bombalı saldırıya dair "görevi ihmalden" 14 polis hakkında açılan davada tüm sanıklar beraat etti.
* Diyarbakır merkez Bağlar ilçesinde 11 Eylül 2019 günü karşıdan karşıya geçmeye çalışan 5 yaşındaki Efe Tektekin'e çarparak ezen Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne ait zırhlı aracın sürücüsü polis İdris Aksoy, "kusursuz" kabul edilerek beraat ettirildi.
* Üniversite öğrencisi 23 yaşındaki Kemal Kurkut'un öldürülmesi nedeniyle yargılanan polis Yakup Şenocak hakkında beraat kararı verildi. Beraat kararını isabetsiz bulan İstinaf Mahkemesi, hükmün bozularak, sanık polise ceza vermeye yer olmadığı yönünde hüküm kurulmasını istedi.
* Şırnak'ın Cizre ilçesinde 24 Ocak’ta, sivil polislere ait Ranger tipi zırhlı aracın çarptığı 23 yaşındaki Abdulgaffar Dayan hayatını kaybetti.