Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Eğitim Bakanlığı (MEB) verileri, Türkiye’de kitap okuma oranının düşük seviyelerde olduğunu ortaya koyuyor. TÜİK tarafından 24 Temmuz 2023 tarihinde hazırlanan “Yaşam Kalitesi Modülü, 2022” raporuna göre; Türkiye’de her 4 kişiden 3’ü kitap okumuyor. Kitapçılara göre, bu durumun nedenleri başında ekonomik kriz geliyor.  Wan’ın Rêya Armûşê (İpekyolu) ilçesindeki Sahaflar Çarşısı’nda kitap satan esnaflar, kriz nedeniyle kitap satışlarının her geçen gün daha da düştüğüne işaret etti. 

 

'KİTAP FİYATLARI YÜZDE 500 ARTI'

 

Çarşıda dükkanı bulunan Erdal Genes, Bilgisayar Öğretmenliği ve İş Güvenliği bölümlerinden mezun olmasına rağmen ataması yapılmadığı için kitapçılığa başladı. 4 yıldır çarşıda kitap satan Genes, “Bana kitapçılığı öneren benim gibi öğretmen olup, atanamadığı için kitap satan dayımın oğlu oldu. Zamanla kitap satma işini sevdim. Ancak, ekonomik kriz nedeniyle her geçen gün işler daha da kötüye gidiyor. Artık karın tokluğuna bile çalışamaz duruma geldik” dedi.

 

Yayınevlerinin tekelleştiğini söyleyen Genes, “Kitap fiyatlar her geçen yıla göre daha da artıyor. Biz de yayın evlerinden kitap alıyoruz ve bu nedenle kitap fiyatları yüksek. Geçen yıl öğrenci 40 TL’ye aldığı kitabı bu yıl 200 TL’ye alamıyor. Kitap fiyatlarında yüzde 500 artış var. Öğrenci kitap almakta zorlanıyor. Haliyle bu durum kitap alım ve satımını da etkiledi ve artık kitap okunmayacak duruma geldi. Eskisi gibi kitap satmanın tadı kalmadı. Okuyucu ve öğrenci için sahafların olumlu bir tarafı var, en azında okunan kitapları yeni bir kitapla takas etme şansları var. Cüzi bir ücretle kitap satın alabiliyorlar” diye konuştu.

 

'BİR KİTAP SATAMADIĞIMIZ GÜNLER OLUYOR' 

 

Kitap satışlarındaki durgunluğun birçok nedeninin olduğunu söyleyen Genes, “Gerek ekonomik şartlar, gerek internet üzerinden yapılan satışlar bizi etkiledi. Pandemi sürecinde internet üzerinden satışa yönelim oldu. Bu süreçte okuyucu profili de değişti.  Bu nedenle her geçen yıl bir önceki yılın gerisinde kalıyoruz” ifadelerini kullandı. Kitapçılar olarak gelirin gideri karşılamadığını söyleyen Genes, “Günlük yemek parası en az 250 TL’den aylık 7 bin 500 TL yapıyor. Bunun yanında kira ve diğer giderler de oluyor. Ancak bazen bir kitap dahi satamadığımız günler oluyor. Yaz mevsimi işlerin durgun geçtiği aylardır. Eylül ile Aralık ayında kitap satabildiysek iyi. Ramazan ayından bu yana doğru düzgün bir iş yapamadık diyebilirim” şeklinde konuştu. 

 

Alıcıların daha çok üniversite ve lise öğrencileri olduğunu belirten Genes, “Öğrencinin sıfır kitap alması artık lüks olmuş. Her ailede birkaç öğrenci var. Asgari ücretle çalışan bir kişi nasıl çocuklarına kitap alabilsin? Hatta asgari ücretin altında çalışanlar var. Eğer devlet yayın evlerine biraz destek sunarsa ve kitaplardaki ücret düşerse, hem öğrenciler hem de okurlar rahatlar” dedi. 

 

'SANAL ALIŞVERİŞ ETKİLEDİ'

 

Kentte 20 yıl önce sahaflığı sosyolog olan ağabeyinin başlattığını söyleyen Murat Turgut, ağabeyi memur olarak atandıktan sonra mesleği ondan devraldığını söyledi. 10 yıldır sahaflık yapan Turgut, “daha önce bir ailede sadece bir üniversiteli varsa bu sayı 5’e yükseldi. Anne ve babalar ‘Biz okumadık çocuklarımız okusun’ diyerek, kendi boğazından kısıp kitap alıyor. Ancak son yılarda artan krizle birlikte artan maliyet nedeniyle artık eskiye göre kitapta da alım gücü düştü. Sanal alışveriş kitapçılığı etkiledi. Bize gelen kitaplar için kargo ücreti ödüyoruz. Bu ister istemez kitap fiyatına yansıyıp, ücretin yüksek olmasına neden oluyor. Bu durum karşında kitap alıcısı fiyat karşılaştırması yaparak kendisine daha uygun geldiği için internetten alıyor. Bu durum satışlarımızı etkiliyor” şeklinde konuştu. 

 

'KÜTÜPHANESİNİ SATANLAR VAR' 

 

Üç yıl önce bir kitabın 5 TL’ye alınabileceğini ekonomik krizden dolayı artan maliyet nedeniyle aynı kitabın 120 TL’ye alındığına dikkat çeken Turgut, şunları söyledi: “Hal böyle olunca öğrenciler daha önce aldıkları 5 kitap yerine şimdi bir tane alabiliyor. Öğrenciler okuduğu kitabı kütüphanesine koyamayacak duruma geldi. Parasızlıktan dolayı okuduğu kitabı kütüphanesine koyacağına gelip ya satıyor ya da başka bir kitapla takas ediyor. Hatta kütüphanesinde bulunan kitapları gelip, satan kişilerle karşılaşıyoruz.  Devlet yayın evlerine yardım ederse, kitap fiyatları düşer.” 

 

MA / Mehmet Güleş