RIHA - Türkiye ve paramiliter grupların Kuzey ve Doğu Suriye'ye dönük saldırıları sonrası "3 tarafı kapalı cezaevine" dönüşen Serêkaniyê'de esnaflar, zamlar nedeniyle iş yapamadıklarını ve borçlarını kredilerle kapatmak zorunda kaldıklarını belirtti. 

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, tüketici fiyatları Aralık ayında aylık yüzde 2,93 arttı, yıllık enflasyon yüzde 64,77 olarak gerçekleşti. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) hesaplamalarına göre ise, 2023 enflasyonu yüzde 127,21 oldu. Ekonomide etkili olan yüksek enflasyon nedeniyle yeni yılda da yeni zamlar art arda geldi. Söz konusu durum gelir-gider arasındaki makasın açılmasına neden olurken, yaşanan ekonomik krizi en derinden hisseden yerler Kurdistan kentleri. 

 

Sınır kentlerinden biri olan Riha'ya bağlı Serêkaniyê (Ceylanpınar) ilçesi bu yerlerden biri. Serêkaniyê, Kuzey ve Doğu Suriye sınırında bulunuyor. Türkiye, Serêkaniyê'nin yanı başında bulunan Kuzey ve Doğu Suriye kentleri Girê Spî ve Serêkaniyê'ye 2019 yılında kapsamlı bir saldırı başlattı. Her iki yer, söz konusu saldırılardan bu yana Türkiye ve paramiliter grupların kontrolünde. Bu saldırılar sonrası Serêkaniyê, kent sakinlerinin nitelendirmesiyle "3 tarafı kapalı cezaevine" dönüştü. 

 

Resmi rakamlara göre Serêkaniyê'nin nüfusu 73 bin 305. Suriye'de 2011 yılında patlak veren savaş sonrası çok sayıda Suriyeli buraya yerleşti. Sınır ve tarım kenti olmasına rağmen ilçe sakinleri hem ekonomik kriz hem de işsizlikle boğuşuyor. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne (TİGEM) ait 966 bin ekilebilir olmak üzere 1 milyon 633 bin dekarlık arazi kentte bulunuyor. Ancak üretilen ham maddeler, 300 kilometre uzaklıkta bulunan Dîlok’a götürülüyor. 

 

İlçede herhangi bir hayvan pazarı ya da Organize Sanayi Bölgesi (OSB) de bulunmuyor. Kent sakinleri, resmi işler için de 150 kilometre yol kat ederek, Riha’ya gidiyor. Ayrıca paramiliter gruplar arasındaki çatışmalar nedeniyle sık sık kurşun ve havan topları kentin çeşitli yerlerine düşüyor. 

 

Tüm bu nedenlerden kaynaklı özellikle gençler, çareyi farklı kentlere göç etmekte buluyor. Yaşananlardan en çok olumsuz etkilenen kesimlerin başında ise esnaflar geliyor. 

 

ESNAFIN TALEPLERİ

 

Ceylanpınar Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Bülent Çelik, 2011 yılından sonraki sürecin kenti çok fazla etkilediğini vurguladı. Çelik, "Çarşıda yaklaşık 500 esnafımız var. Esnafı bir üçgen içerisinde, çıkmaz sokağa girmiş durumda" dedi. 

 

İlçeye bağlı kırsal mahallelerde yaşayan yurttaşların da kent merkezinde alışveriş yapmadığını aktaran Çelik, "Kırsal mahallelerde yaşayan yurttaşlarımız, Akçakale’ye (Kaniya Xezalan) yakın ise Akçakale’ye, Viranşehir’e (Wêranşar) yakın ise Viranşehir’e, Kızıltepe’ye (Qoser) yakın ise işlerini halletmek için Kızıltepe’ye gidiyor. Yani kendi ilçe halkımız bile ilçe merkezine uğramıyor. Böylesi bir sorun da var" diye kaydetti. 

 

İlçe esnafının durumunun gittikçe kötüye gittiğini ifade eden Çelik, zincir marketler ve paramiliter grupların kontrolündeki sınırda açılan marketlerin de esnafların durumunu zorlaştırdığını kaydetti. Çelik, esnafların durumlarının iyileştirilmesi gerektiğini vurguladı. Çelik, "Esnafımızın faizsiz ya da düşük faizli kredi talebi var" diye kaydetti. 

 

HER ŞEYE ZAM  

 

İlçe merkezinde tost dükkanı bulunan Ramazan Büdün, bir yıldır kentte esnaflık yaptığını ifade etti. Daha önce İstanbul'da tostçuluk yaptığını aktaran Büdün, "İstanbul’da sürekli bir sirkülasyon vardı. Orada kira fiyatları ve yaşam daha pahalı. Ancak buraya göre daha rahat. Buradaki maddi olanaklar daha kısıtlı. 2024 yılı 2023 yılını aratmaz umarım” dedi. 

 

Büdün, zamlara işaret ederek, "İlk başlarda ürünlere zam gelmedi. Sonra akaryakıtın fiyatı arttı. Bunun maliyeti ürünlere de yansıdı. Ürünler en az yüzde 35 zamlandı. Sonra enflasyon zamları ürünlere yansıdı. Biz de mecburen zam yapmaya başladık. Yılbaşında 40 TL’ye aldığımız ürünü şimdi 130 TL’den alıyoruz. Ekmek buradaki en ucuz ürünümüz; o bile yıl içerisinde yüzde 120 zam yedi. Ürünler içerisinde yüzde 400 zam yiyen var. En düşük zam şuan yüzde 100” diye konuştu. 

 

BORCU BORÇLA KAPATIYOR 

 

Çarşı merkezinde bakkal dükkanı bulunan Yunus Erten ise, geleceği iyi görmediklerini ifade etti. Her güne yeni bir zam haberi aldıklarına dikkati çeken Erten, "Veresiye veriyoruz. Veresiye de olmasa iş yapacağımız yok. Veresiye defterimiz kabarık, sıcak para dönmüyor maalesef. Çünkü alım gücü yok, herkes borca yöneliyor. O bize borçlanıyor biz de başka yerlere borçlanıyoruz. Öyle bir döngü. Aldığımız borcu da çektiğimiz borç kredilerle kapattığımız oluyor” sözleriyle içerisinde bulundukları durumu anlattı. 

 

Erten, "2023 yılının başında yumurtanın tanesi 1 liraydı. Yılın bitiminde yumurta fiyatı 4 lira oldu. Diğer yılın başında kolisi 30 TL idi şimdi 120 TL. Biz bir ilçede bu kadar kötü bir durumdaysak kent içerisinde yaşayanları düşünemiyoruz” dedi. 

 

MA / Ceylan Şahinli