WAN - Taliban yönetiminde birçok gazetecinin tutuklandığını belirten AFJC Yönetim Kurulu üyesi Somaia Valizadeh, “Bütün baskılara rağmen Afganistan’da direnen ve basın özgürlüğü için çalışan gazeteciler var” diye belirtti.

 

Taliban, 15 Ağustos 2021’de Kabil’de hakimiyeti sağlayarak, Afganistan’ın kontrolünü tamamen ele geçirdi. Yönetime geçtikten hemen sonra şeriat ilan eden Taliban, ülkede kendisine muhalif olan bütün gruplara dönük baskı politikasını devreye koydu. Afganistan’ın en direngen öznesi olan kadınların bütün kazanımlarını yok eden Taliban, hak ihlallerini gündeme getiren gazetecileri ya göçe zorladı ya da tutukladı. Afganistan Gazeteciler Merkezi (AFJC) verilerine göre, 3 Mayıs 2022 ile 2 Mayıs 2023 tarihleri arasında Afganistan’da gazetecilere yönelik en az 213 şiddet, tehdit ve gözaltı ihlali yaşandı. Yine verilere göre, bir gazeteci katledildi,  21 gazeteci haber takibi sırasında yaralandı ve 70 gazeteci tutuklandı. AFJC verilerine göre, son bir haftada 5 gazeteci tutuklandı.

 

Afganistan Gazeteciler Merkezi (AFJC) Yönetim Kurulu Üyesi gazeteci Somaia Valizadeh, Taliban yönetimde gazetecilerin uğradığı baskılar ve yaşadıklarının anlattı. Baskılar nedeniyle Afganistan’dan ayrılmak zorunda kaldığını aktaran Valizadeh, “Cumhuriyetin düşüşünden ve yabancı askeri güçlerin ayrılmasından sonra Afganistan'da gazeteciler ve ifade özgürlüğü Taliban tarafından bastırıldı ve gazeteciler artık Afganistan'da kendilerini güvende hissetmiyordu. Gazetecilerin yüzde 80'den fazlası göç etti. Afganistan medyası, Taliban’ın kontrolüne ve tekeline girdi” diye konuştu.

 

SANSÜR VE KARANLIK GELECEK 

 

Gazetecilere yönelik ağır bir sansürün olduğunu söyleyen Valizadeh, “Medyanın yüzde 60'ından fazlası güvenlik ve ekonomik sorunlar, finansal sponsor eksikliği nedeniyle yayınlarını durdurdu ve yayınların yüzde 30'u da durdurulmak üzere. Afganistan'ın güvenlik sorunları ve medyanın ekonomik sorunları gazetecilerin iş imkanlarının azalmasına neden oldu. İran, Pakistan, Türkiye ve Tacikistan ülkelerinde çok sayıda gazeteci ekonomik sorunların yanı sıra bu endişeleri derinleştiren oturma izni alamama sorunuyla karşı karşıya. Afganistan'daki siyasi ve ekonomik kriz, gazetecileri karanlık bir geleceğe soktu” diye belirtti. 

 

KADIN GAZETECİLERE YANSIMALARI 

 

Taliban’ın neredeyse bütün kadın kazanımlarını ortadan kaldırdığını ifade eden Valizadeh, “Kadın gazeteciler Afganistan'daki siyasi krizden daha fazla etkileniyor. Afganistan medya topluluğu ve bazı illerde hiçbir kadın gazetecinin medyada çalışmasına izin vermiyor. Taliban ticari duyurularında, medyayı kadınların seslerinin duyulmaması konusunda uyardı. Kadınları medyadan uzaklaştırmaya çalışan Taliban, Kabil ve Bozor Shahr'da uluslararası toplumun dikkatini çekmek için kadın gazetecilerin stüdyolarda çalışmasına engel olmadı” şeklinde konuştu.

 

BİR HAFTADA 5 TUTUKLAMA 

 

Afganistan’ın Paktia, Nangarhar ve Gazni vilayetlerinde geçen hafta 5 gazetecinin tutuklandığını aktaran Valizadeh, “Taliban, 5 gazeteciyi tutukladı ve teyit edilen istatistiklere göre şu anda 9 gazeteci Taliban cezaevlerinde tutuklu bulunuyor. Taliban daha fazla bilgiyi sansürlemeye çalışıyor ve eleştiriye açık değil. Gerçekçi olmayan olumlu tutumlarını dünyaya göstermek için medyayı ve medyadaki eleştirmenleri, özellikle de gazetecileri baskı altına alıyorlar. Taliban'ın iktidara gelmesinden bu yana Afganistan'da araştırma raporları hazırlıyordum, şimdi Afganistan'da araştırma yapamıyorum, çünkü Taliban rejimi altında medya çalışmalarının güvenliği ve yasal güvencesi yok. Güvenlik eksikliği, yasal garantilerin eksikliği, ekonomik sorunlar, Taliban'ın medyaya bilgileri sansürleme baskısı ve bilgilere erişim eksikliği, Afganistan'daki soruşturma raporlarını durdurdu. Araştırma ve belgeleme çalışmalarını Afganistan dışında büyük zorluklarla sürdürüyorum” ifadelerini kullandı.

 

‘DİRENEN GAZETECİLER VAR’

 

Bütün baskı ve tutuklamalara rağmen Afganistan’da direnen gazetecilerin olduğunu vurgulayan Valizadeh, “Bir takım medya ve gazeteciler, güvenlik ve ekonomik sorunlara ve birçok zorluğa rağmen ifade özgürlüğünü yaşatmak ve medya faaliyetlerini sürdürmek için çalışmalarını sürdürüyor. Çünkü Afganistan'da ifade özgürlüğü ve özgür medyanın sayısındaki artış demokrasinin en büyük kazanımlarından biri olacaktır. Uluslararası toplumdan Afganistan'daki mevcut krizi durdurmak ve Taliban rejimini bastırmak için gerçekten pratik önlemler almasını istiyoruz, çünkü bu kriz Afganistan halkının yanı sıra dünyayı da tehdit edecek ve Afganistan'daki aşırılık yanlısı ideolojisi de Taliban da daha da büyüyecek” dedi.

 

MA / Berivan Kutlu