ÎZMÎR - Salek di ser qetilkirina Denîz Poyraz re derbas bû. Di pêvajoya darizandinê de bi israr hewl tê dayîn paşxaneya komkujiyê bê veşartin. Navê Denîz li hemû Tirkiyeyê belav bû.
Di ser qetilkirina Denîz Poyraz re ku di 17’ê Hezîrana 2021’an de di êrîşa çekdarî ya Onur Gencer a li dijî avahiya Rêxistina Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) ya Îzmîrê de pêk hat de salek derbas bû. Di salekê de dema ku paşxaneya qetlîamê di pêvajoya îdianame û darizandinê de bi israr dihat veşartin, navê Denîz Poyraz li hemû Tirkiyeyê belav bû û ket ser zar û zimanan. Gelek kom û aliyên cuda diyar kirin ku ev êriş li dijî demokrasî û azadiyê pêk hatiye û xwedî li Denîz Poyraz derketin û piştgirî dan HDP'ê.
Piştî qetilkirina Denîz Poyraz di nava 1 salekê de çi qewimî, me berhev kir.
'NAVÊ TE ÇI YE BIRACAN’
Kujer Onur Gencer ê di 17’ê Hezîranê de danê sibehê hat avahiya HDP’ê ya Îzmîrê ya li Konakê, piştî ku ket partiyê dest bi gulebaranê kir. Di vê navberê de Gencer ê ku Denîz Poyraz qetil kir piştre nava partiyê gulebaran kir. Polîsên ku hatin pêşiya partiyê bi deqeyan mudaxeleyî çalakiyê nekir, li gorî îfadeya şahidan Gencer ji bo ku destên xwe li avahiya 8 qatî bişo yek bi yek li qatan geriyan. Lê belê polîsan mudaxeleyî bûyerê nekir û piştre jî Gencer bi gotina “Navê te çi ye biracan” binçav kirin. Bi hezaran HDP'yiyên ku agahiya êrişa li dijî partiyê girtin jî herikîn ber avahiya bajêr. Gotina “Denîzek çû bi hezaran Denîz dê werin” a dayika Poyraz Fehîme Poyraz a ku da zanîn ku keça wê hatiye qetilkirin, di têkoşîna li dijî van êrişan de hêz da hemû civakê.
BI RÎXISTINÊ RE TU ELEQEYA WÎ NEBÛYE!
Dema ku Gencer hat binçavkirin, wêneyên wî yên bi çekê li ser hesabên wî yê medya dîjîtal hebûn hatin belavkirin. Hat diyarkirin ku Gencer li ser hesabê xwe yê medyaya dîjîtal li gelek bajarên Sûriyeyê bi modelên cuda yên çekan wêne kişandiye. Gencer di hesabên xwe yê medya dîjîtal de got ew li bajarê Minbicê yê Sûriyê weke xebatkarê tenduristiyê xebitî ye. Gencer ê ku ji aliyê dadgehê ve bi îdiaya "kuştina bi sêwirandî" hat girtin, 24 saet derbas nebû, polîsan diyar kir ku 24 saet derbas nebûye "Tu têkiliya Gencer bi rêxistinê re nîne.” Hat diyarkirin ku polîsên ku ev biryar dane di lêkolîna cihê bûyerê de delîlên winda berhev kirine û piştî çend rojan endamên partiyê guleyek li avahiyê dîtin.
PIŞTEVANÎ
Kuştina Poyraz û êrişên li dijî HDP'ê li gelek bajaran hatin protestokirin. Hêzên Ked û Demokrasiyê yên Îzmîrê di 8'ê Tîrmeha 2021’ê de li Îzmîrê ku Poyraz lê hat qetilkirin mîtînga "Ji bo demokrasiyê nefes" li dar xist. Posterên Denîz Poyraz li Qada Gundogdu ya ku bi hezaran kes ji hemû beşên civakê herikîn qadan. Dirûşmeya sereke ya mîtîngê "Soza me ya ji bo Denîzan dê aştî be" bû. Wezîrê Karên Hundir Suleyman Soylu ku di êrişa ku di raya giştî de bû sedema bertekên mezin ên HDP'ê gelek caran hedef girt û tu daxuyanî neda, Serokê Giştî yê MHP'ê Devlet Bahçelî jî li şûna ku kujer Gencer ku wêneyên wî bi îşareta neteweperestiyê derketibû, sûcdar bike, Denîz Poyraz sûcdar kir. Di vê pêvajoyê de partiyên muxalefetê û rêxistinên sivîl jî hevgirtineke mezin nîşan dan.
BÛYER NEHAT LÊKOLÎNKIRIN
Parêzerên endamên Komeleya Mafê Mirovan (ÎHD) û Komeleya Hiqûqnasên Ji Bo Azadiyê (OHD) piştî bûyerê komîsyonek ji 30 kesan pêk tê ava kirin. Di daxwaznameyên ku di 18 û 21'ê hezîranê de ji bo lêpirsîna bi bandor û bibandor pêşkêşî dozgeriyê hat kirin de, ji xizmên Gencer jî agahî HTS û sînyala bazê bê pirsîn û kesên teşwîqkar û alîkar bên eşkerekirin. Di daxwaznameyan de her wiha hate diyarkirin ku divê qadên gulebaranê yên ku gumanbarê kujer Gencer lê perwerdehiya çekan dîtiye bê lêkolînkirin û polîs îfadeyên xwe bigirin, pêvajoya xebatê ya ku Gencer li gorî wê hatiye tayînkirin û têkiliyên li Sûriyeyê bên lêkolînkirin. Lê belê yek ji van daxwazan ne ji aliyê dozger û ne jî ji aliyê yekîneyên ewlekariyê ve nehat qebûlkirin. Hate hînbûn ku parlamenterên HDP’ê têkildarî bûyerê herî kêm 35 pirs û 10 pêşniyarên lêkolînê pêşkêş kirine û hemû jî bêbersiv mane.
GILÎKIRIN BÊENCAM MAN
Piştî êrişê HDP’ê di 25’ê hezîranê de hem li dijî Walîtiya Îzmîrê û polîsên ji bo mudaxaleyê dereng hatin, hem jî li dijî wan kesên li ber partiyê tên sekinandin û polîsên ku li bendê bûn li Serdozgeriya Komarê ya Îzmîrê gilî kir. Serdozgeriyê bersiva gilîkirinê da û red kir. Ji parêzerên dozê Turkan Aslan Agaç jî derbarê 15 kesên ku piştî qetilkirina Poyraz li ser hin hesabên medyaya dîjîtal li dijî Poyraz û malbata wê nivîsên nijadperestî û heqaretê kirine gilî kir. Bi piraniya gilîkirinan derbarê Gencer de ji aliyê dozgeriyê ve bi hêceta "pêwîstî nehat dîtin" hatin betalkirin.
EŞKEREKIRINA ÎDIANAMEYÊ
Di 11'ê cotmeha 2021'an de di îdianameya ku Serdozgeriya Komarê ya Îzmîrê derbarê Onur Gencer de amade kiribû de hat ragihandin. Hate xwestin ku Onur Gencer bi sûcdariya "Bi zanebûn kuştina bi plan" û ji ber sûcên "binpêkirina parêzbendiya cihê kar", "zerar daye avahî, tesîs û tiştên ku partiyên siyasî an rêxistinên pîşeyî bi kar tînin" cezayê muebbetê yê girankirî bê birîn. Di îdianameya ku derket de ji aliyê sazî û dezgehên hiqûqî ve hat îfadekirin ku gelek nakokî hene. Hêjayî bibîrxistinê bû ku di îdianameyê de gotina "Di sala 2016'an de teşhîsa 'nexweşiya fikar' û 'teşhîsa nexweşiya depresyonê ya sivik' li bersûc hatiye dîtin" heye, ev jî dibe ku di pêvajoya darizandinê de xwedî cewherê xwe yê pêşdarazî be. Lê di rapora Sertabîbê Nexweşxaneya Buca Seyfî Demîrsoy ya 22’yê sibata 2021’an da hat diyarkirin ku tu nexweşiya derûnî ya Gencer tuneye.
TÊKILIYA LEŞKLER Û NIJADPERESTAN
Li ser qeydên HTS'ê û îfadeyên şahidan hat fêhmkirin ku di îdianameya "Tu têkiliya wê bi rêxistinê re nîne" Gencer bi leşker û neteweperestan re di nava têkiliyê de ye. Di îdianameyê de hat diyarkirin ku 3 ji têkiliyên Gencer leşker in. Di îdianameyê de her wiha li ser agahiya ku Gencer bi Saziya Înşaat û Bazirganiya Avahiyê ya Şêwirmendiya Parastinê ya Navneteweyî (SADAT) ve girêdayî ye, ku bi perwerdekirina komên paramîlîter ên ku Tirkiyeyê li welatên cuda şer kiriye û têkiliyên wê her tim di rojevê de ye lêpirsîn hat destpêkirin. Hat diyarkirin ku tu delîlên ku têkiliya Gencer bi SADATê re hebe tune ye.
DI ÎDIANAMEYÊ DE TUNE LÊ DI NÛÇEYAN DE
Di 25’ê cotmehê de parêzerên dozê di civîna çapemeniyê ya li dar xistin de detayeke din a balkêş a di îdianameyê de derket holê. Parêzeran diyar kirin ku kujer Onur Gencer 27 caran li Midûriyeta Emniyetê ya Îzmîrê geriyaye û tevî ku ev qeydên bangê ji polîs û dozgeriyê hatine xwestin jî bersiva neyînî dane wan. Hûrgiliyên hevdîtina ku rayedarên polîsan nedan parêzerên dozê û dozgeriyê, 3 roj piştî civîna çapemeniyê di nûçeya Ajansa Nûçeyan a Demîrorenê (DHA) de cih girt. Di nûçeyê de hat destnîşankirin ku Gencer ji bo destûra çekê 2 caran çûye Midûriyeta Polîsan a Hatayê û 25 caran jî li Midûriyeta Emniyetê ya Navçeya Gazîemîrê hatiye girtin. Di nûçeyê de hat diyarkirin ku hin ji van bangan ji bo wergirtina lîsansa çeka fîşekan û hin ji wan jî ji bo pirskirina li ser destûrnameya çeka ku di êrişê de hatiye bikaranîn de hatiye kirin.
XWEDÎ LI DOZÊ DERKETIN
Tevî van hemû kêmasiyên di îdianameyê de doz di 29'ê kanûna 2021'an de li 6'emîn Dadgeha Cezayê Giran a Îzmîrê dest pê kir. Ji bilî 500 parêzeran, 30 serokên baroyan û bi hezaran welatî ji bo beşdarî rûniştina ewil bibin hatin Îzmîrê. Helwesta nixumandina bûyerê ya di çarçoveya lêpirsînê de hat kirin, di dozê de jî berdewam kir. Di dema ku daxwaz û daxwazên parêzerên dozê yên ji bo eşkerekirina paşxaneya bûyerê hatin paşguhkirin, her carê daxwazên baro û rêxistinên girseyî yên demokratîk a ji bo beşdarbûna dozê hatin redkirin. Ji ber ku Onur Gencer 3'yemîn danişîna 29'ê nîsanê pêk hat nehat anîn û parêzerên dozê li salona dadgehê agahî girtin. Dîsa heyeta dadgehê biryara navberê da û destûr neda parêzerên xwedî parêzer pirsan ji bersûc û şahidan bikin. Li ser vê yekê parêzeran daxwaza redkirina dadger kirin. Lê ev daxwaz jî hat redkirin. Çaremîn danişîna dozê dê di 12'ê Tîrmehê de bê dîtin.
BÎRANÎN BÛ SÛC
Dema rûniştina Gencer bi vî rengî dewam kir, bîranîna Denîz Poyraz weke sûc hat dîtin. Derbarê Endamê Yekîtiya Nivîskarên Navneteweyî (PEN) Gokhan Yavûzel de ji ber parvekirinên wî yên derbarê qetilkirina Denîz Poyraz de bi hêceta "heqaret li Serokomar kiriye" doz hat vekirin. Dîsa yek ji dozên ku li rêveber û endamên HDP'ê yên di 14'ê sibatê de li Stenbolê hatibûn binçavkirin jî beşdarbûna bîranîna Denîz Poyraz bû.
Dîsa bi îdiaya "propagandaya rêxistina terorê kiriye" ji ber hevpeyvîna Denîz Poyraz derbarê bavê xwe Abdulîllah Poyraz de doz hat vekirin. Di danişîna ewil a dozê de dozger biryara girtinê da. Danişîna duyemîn a dozê wê di 23'ê hezîranê de bê lidarxistin.
GELEK ÇALAKÎ Û XEBAT DIYARÎ POYRAZ HATIN KIRIN
Navê Denîz Poyraz bi çalakiyên li çar aliyê welêt hatin lidarxistin, hat zindîkirin. Li cihê ku Poyraz lê hat qetilkirin, ji bo Poyraz "Konçeya Denîz Poyraz" hat avakirin, li avahiya HDP'ê ya Îzmîrê li ser navê Denîz Poyraz odeya jinan hat vekirin. Gelek malbatan navê Denîz Poyraz li zarokên xwe yên nû ji dayik bûne kirin. Herwiha helbestvan Seyyidhan Komurcu ku Xelata Helbestê ya Metin Altıok wergirtibû xelata xwe pêşkêşî Poyraz kir. Yunus Okuyucu yê li Girtîgeha Alîaga ya Îzmîrê girtî ye ji bo bîranîna Denîz Poyraz pirtûka çîrokan nivîsand. Pirtûka "Ez Deryayekî Dizanim" di 23'ê nîsanê de bi rêya Weşanxaneya Kil a Îzmîrê pêşkêşî xwendevanan hat kirin.
Navenda Çanda Mezopotamyayê konsera xwe ya salvegera 30’yemîn a li Îzmîrê diyarî Denîz Poyraz kir. Meclisa Ciwanan a HDP’ê ji bo bîranîna Denîz Poyraz li Îzmîr, Edene û Stenbolê tûrnûvayên futbolê li dar xistin, bi dirûşma “Torên tiryakê bişikînin.” Koma Meclisa HDP'ê ya Şaredariya Bazîdê ya Agiriyê navê Denîz Poyraz li taxekê kir. Rêxistina HDP'ê ya Îzmîrê jî 4'emîn Kongreya xwe ya Asayî ya ku di 13'ê sibatê de pêk anî diyarî Denîz Poyraz kir. Meclisa Jinan a HDP'ê jî çalakiyên 8'ê Adarê yên li tevahiya Tirkiyeyê ji bo bîranîna Denîz Poyraz li dar xist.
'PLANÊN ÎKTIDARÊ NEGIRTIN’
Rêvebera Rêxistina HDP'ê ya Îzmîrê Ayşe Ozdamar diyar kir ku hêrsa wê ya li hemberî qetlîamê weke roja ewil e û got: “Ev êriş ne tenê li dijî HDP'ê ye, di heman demê de li dijî kesên li Îzmîrê ji bo demokrasî û azadiyê têdikoşin û di şexsê Denîz de li dijî kurdan tê kirin. Êriş ji aliyê îktidarê ve hatiye kirin.”
Ozdamar diyar kir ku bi taybetî jî tiştên ku di dema darizandinê de qewimîn vê yekê îspat kir û wiha dewam kir: "Bi vî alî ve îktidar li dijî azadkirina civak û takekes e û ji bo vê yekê ji pêkanîna her cure planên qirêj dudilî nabe. Ji demokrasî û azadiyê ditirsin û ji bo tepisandina wê êrîş kirine. Ew paşverû, faşîzm û hêzeke bi xwîn a ku li vê cîhanê gelek caran hatiye şermezarkirin temsîl dikin. Ji bilî şîdetê tiştekî wan nemaye. Lê bi ser neketin. Ji roja din ve li vî bajarî bandoreke berevajî kir. Di vê navberê de, wî beşên cuda li hev kir. Yanî planên îktidarê negirtin.”
BAJÊR XWEDÎ LI DENÎZ POYRAZ DEKET
Ozdamar diyar kir ku li hemberî malbata Poyraz hevgirtineke mezin heye û wiha got: “Roja sersaxiyê ez bi dayika Fehîme re bûm. Min dît ku ji gelek derdorên cuda bi hezaran kes ji bo parvekirina êşa dayika Fehîme ber bi erebeya me ve diçin. Yek ji wan kêliyên ku ez qet ji bîr nakim; Dema wesayîta me li ber rawestgehekê rawestiya, 20-30 kesên li rawestgehê rawestiyan dora dayika Fehîme girtin û lenet li vê êrişê kirin. Di beşeke girîng a gel de hêrs bû. Belkî wê rojê hinekî din li ser tirsa xwe bi ser ketibûn. Her ku ew tirsa xwe derbas dikin, ew bêtir li dora me kom dibin. Lê xwezî ne wisa bûya û Denîz sax bûya."
BERNAMEYA BÎRANÎNÊ
Ozdamar diyar kir ku ew ê di 17'ê hezîranê de bernameyeke berfireh a bîranînê li dar bixin û di kêliya qetilkirina Denîz Poyraz de destpêkê li avahiya partiyê, saet di 13.00'an de li mala malbata wî merasîm û bîranînê li dar bixin, dê saet di 18.00ân de li ber avahiya partiyê daxuyaniya çapemeniyê bidin. Ozdamar bang li her kesên ku ji bo demokrasî, mirovahî û azadiyê têdikoşin kir ku bibin yek û got: "Yekane rêya pêşîgirtina li komkujî, hevgirtin e, ne hêviya alîkariyê ji yên din e. Em ê di 17’ê hezîranê de careke din destnîşanî ser pêwîstiya bi hev re bikin da ku demokrasî, azadî û desthilatdariyê ji cihê ku lê binixînin.”
MA / Tolga Guney