Türkiye’de ilk kadın Genel Yayın Yönetmeni olan Gurbetelli Ersöz, 7 Ekim 1997’de yaşamını yitirdi. 2013 yılında, Ersöz’ün yaşamını yitirdiği 7 Ekim tarihi “Kürt Kadın Gazeteciler Günü” olarak ilan edildi. Gurbettelli Ersöz, Ayfer Serçe, Deniz Fırat, Nujiyan Erhan gibi Kürt kadın gazetecilerden kalemi miras alan ardılları, bu yılda 7 Ekim Günü Gurbetelli Ersöz şahsında yaşamını yitiren gazetecileri anacak. Gururla taşıdıkları Ersöz'ün hakikat kaleminin sürdürücüleri olacağının mesajını bir kez daha yineleyecek. 

 

Özgür basın başta olmak üzere Türkiye’de kadın haberciliğine yeni bir soluk getiren Gubetelli Ersöz kimdir? Neler yaşadı? Dağa gitmesine etken nedir? 23 yıl aradan geçmesine rağmen merak konusu olmaya devam ediyor. 

 

Gurbetelli Ersöz 11 Temmuz 1965'te Elazığ Palu İlçesi'nin Ziver köyünde dünyaya geldi. İlkokulu Ziver'de okurken ailesi Adana'ya göç etti. Burada eğitimine devam eden Ersöz,  Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü’nü kazandı. Ardından Çukurova Fen Bilimleri Enstitüsü’nde ‘Çevre ve Enerji’ üzerine yüksek lisans yaptı. Bunun yanı sıra kimya bölümünde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Üniversite yıllarında siyasetle tanışan Ersöz, siyasi düşünceleri nedeniyle 1989 gözaltına alındı. 15 gün boyunca sorguda tutularak, ağır işkencelere maruz kalan Ersöz, tutuklanarak Malatya Cezaevi’ne gönderildi. Ersöz, burada 2 yıl tutuklu kaldı.

 

İLK KADIN GENEL YAYIN YÖNETMENİ

 

Nisan 1993 yılında tahliye edilen Ersöz, Özgür Gündem Gazetesi’nde Genel Yayın Yönetmeni olarak çalışmaya başladı.  Ersöz, bununla birlikte Türkiye’nin ilk genel yayın yönetmeni olarak bir ilke imza atmış oldu. 

 

‘GERÇEKLER YAZILSA BU KADAR İNSAN ÖLMEZ’

 

Ersöz, o dönemde verdiği bir röportaj da “Özgür Gündem aykırı bir gazete, biz sorunlara farklı bakmaya çalıştık, bu cesaret istiyor. Mükemmel demiyorum, ama farklılığı kaba da olsa yakaladık, Kürt gazetesi olarak nitelendirildik. Kürt sorunu yok dendi, biz, ‘bu bir gerçeklik’ dedik. Şimdi basın da ‘Kürt sorunu var’ diyor.” Basının genel olarak gerçekleri yazmadığının altını çizen Ersöz, bunu da şu şekilde örnekler: “MGK basına brifing veriyor. Böyle bir şey hangi ülkede olabilir? Muhabirin iyi niyeti yetmiyor. Ortaya çıkarılan ürünün neye hizmet ettiği önemli. Basın gerçeği yazsaydı, bu kadar insan ölmezdi.” 

 

KÜRT KADININ ZAFEFERİDİR

 

Gurbetelli Ersöz, Türkiye’nin ilk kadın genel yayın yönetmeni olma özelliğini ise Kürt kadın mücadelesinin bir zaferi olarak tanımlıyor ve şunları dile getiriyor: “Tabii ki, bir Kürt kadının genel yayın yönetmeni olması çok önemli. Son yıllarda Kürt kadını erkekten çok daha fazla mesafe kat etti. Benim bugün geldiğim yer de, kendi özel gayretimin yanı sıra bununla bağlantılı."

 

2’NCİ KEZ TUTUKLANDI

 

Bu arada saldırıların hedefinde olan Özgür Gündem Gazetesi üzerinde baskılar giderek artıyor. Muhabirleri, dağıtımcıları katledilip tutuklanırken, 10 Aralık 1993’te, yüzlerce polis tarafından gazete binası basıldı. Gazete çalışanlarıyla birlikte Ersöz, yeniden gözaltına alındı. 13 günlük gözaltı süresinde işkenceden geçirilerek, ardından yeniden tutuklanarak Sağmalcılar Cezaevi’ne gönderildi. Ersöz, Haziran 1994 ilk duruşmada tahliye edilirken, bir süre daha gazetede çalışmalarını sürdürdü.  Artan baskılar karşısında, 1995 yılında PKK’ye katıldı. 7 Ekim 1997 tarihinde çıkan bir çatışmada yaşamını yitirdi.

 

‘BEN YAŞAMAYI SEÇTİM’ 

 

Ersöz, dağa gitmesinin nedeni ise şu sözlerle ifade ediyor: "Cezaevinde öyle çok işkence yaptılar ki, ya ölecek, ya da PKK'li olmayı kabul edecektim. Ben yaşamayı seçtim." 

 

CESARET, AZİM VE KARARLILIK 

 

Gurbetelli Ersöz’le birlikte çalışan ve şuanda tutuklu bulunan siyasetçi Gültan Kışanak da verdiği bir röportaj da, Ersöz’ün hiç bir işini sonraya ertelemediğini belirterek, şöyle anlatıyor: "Hep acelesi vardı. İşlerini zamana bırakan, erteleyen, çözümsüz bırakan yaklaşımlara karşı; keskin ve netti. Gurbetelli'nin genel yayın yönetmenliğini kabul ettiği dönemde gazetecilik ateşten gömlekti. Böylesi bir dönemde genel yayın yönetmenliği görevini kabul eden Gurbetelli, büyük bir cesaret, karalılık ve azimle çalışmaya başladı. Bürolardaki genç muhabirlerden, yazı işlerindeki editörlere, mutfakta çalışanlardan, gazete dağıtan çocuklara kadar hepimizin yoldaşı oldu. Hepimize güç verdi. Yaşamı, ideallerini gerçekleştirmek için yapılan bir yolculuk olarak görüyordu. Yaşamının bir saniyesini bile ideallerinden ayrı yaşamadı. O’nu sonsuzluğa uğurladık, yoldaşlığı ise yüreğimizde hala dün gibi sımsıcak.”

 

İZİNİ ARDILLARI SÜRÜYOR

 

Gurbetelli Ersöz’ün yaşamının yitirmesinin üzerine 23 yıl geçse de onun güçlü kalemini ardılları yerde bırakmadı. Kürt kadın gazetecileri, Türkiye’de geçmişten bu güne süren tüm baskı ve zorluklara rağmen kurdukları kadın ajansları, kadın televizyonu, dergi ve gazetelerle ilk ve tek örnekler olmaya devam ediyor. Kürt kadın gazetecileri muhabirinden, editör, sunucu, haber müdürlerine kadar bulundukları tüm alanlarda kadınların iradesi ve sözünü topluma taşıyor.  Ersöz’ün ardılları olan kadınlar, başta özgür basın geleneği olmak üzere Türkiye medyasında kadın bilinci ve bu bilinçle haber yapılması üzerinde yeni bir bakış açısı getiriyor.

 

GURUR VERİYOR

 

Gurbetteli Ersöz'ün Genel Yayın Yönetmenliği'ni yaptığı Özgür Gündem Gazetesi geleneğinin devamcısı olan Yeni Yaşam Gazetesi Yazı İşleri Müdürü İnci Aydın ölümünün 23'ncü yılı ve yönetim kademelerinde bulunmalarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.  

 

Aydın, Ersöz'ün Türkiye basın tarihinin ilk kadın genel yayın yönetmeni olmasının kendileri açısından gurur verici olduğunu dile getirerek,  "Çünkü cinsiyetçiliğin kök saldığı bir coğrafyada böyle bir misyonun sahibi olmak oldukça güçtür. Ersöz, bunu başarmış bir kadındır. Kadın özgürlük mücadelesini özgür basın alanında vermiş, böylece aynı zamanda kendi yoldaşlarını dönüştürmeye dönük bir çabanın da sahibi olmuştur" dedi.  

 

CESARETİ MİRAS BIRAKTI

 

Gurbetelli Ersöz'ün baskının en ağır olduğu dönemlerde genel yayın yönetmeliğini üstlendiğini ifade eden Aydın, "Baskıya ve cinsiyetçiliğe karşı durmuş, çok yönlü mücadelenin sahibi olmuş bir devrimcidir. Ersöz bu duruşuyla, özgür basın geleneğinde yer alan kadınlara umudun ve cesaretin hafızasını miras bırakmıştır. Bugün, bu mirastan güç ve cesaret alan yüzlerce kadın vardır. Bu güçle kadınlar özgür basının her alanında aktif biçimde yer alıyor.  Kadın Haber Ajansı Jinha’nın kurulmasından, bugün benim de Yeni Yaşam Gazetesi'nde Yazıişleri Müdürü olarak çalışmama kadar büyük etkisi vardır" dedi.

 

'ERSÖZ'ÜN İZİNDE YÜRÜYORUZ'

 

Geçmişten günümüze kadar Türkiye'de basın üzerinde ciddi baskıların olduğuna dikkat çeken Aydın, "Birçok gazeteci arkadaşımız bugün tutuklu.  Ancak bu baskılara rağmen mücadele etmeye devam eden, bunlara karşı duran çok cesur kadınlar da var.  Kürt kadın gazetecileri olarak tıpkı Gurbetelli Ersöz’ün yaptığı gibi bu alanda hem baskıya hem de cinsiyetçiliğe karşı mücadele ediyoruz" diye ifade etti. 

 

'MİRASINI BÜYÜTECEĞİZ'

 

Özgür basın geleneğinde kadınların nicel ve nitel olarak sahip oldukları yerin önemli bir kazanım olduğunu dile getiren Aydın, "Bu kazanımları korumaya ve büyütmeye devam edeceğiz. Ne mutlu bize ki Gurbetelli Ersöz gibi kadınların izindeyiz ve onların direniş hafızasını taşıyoruz. Bu vesileyle Ersöz’ü saygıyla anıyorum" diye belirtti.   

 

MA / Semra Turan