DİYARBAKIR - Ambar köyünde ortaya çıkan ve 10 bin yıl öncesine dayanan yerleşim yerinde sessiz sedasız kazı çalışmaları yürütülürken, yapımı tamamlanan Ambar Barajı’nda su tutulmasıyla birlikte Hasankeyf gibi tarihi yerleşim yeri de su altında kalacak.
Ilısu Barajı nedeniyle 12 bin yıllık tarihe sahip olan Hasankeyf’in sular altında kalması beklenirken, benzer bir durum Diyarbakır’ın Kocaköy ve Dicle ilçeleri arasında inşa edilen Ambar Barajı bölgesinde ortaya çıktı. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Eylem Planı-Silvan Projesi kapsamında bulunan, Diyarbakır’ın Kocaköy ve Dicle ilçeleri arasında 5 yıldır yapımı devam eden Ambar Barajı nedeniyle çay kenarında bulunan birçok köy, yerleşim yeri, binlerce dönüm arazi, bağ ve bahçe sular altında kalacak. Sular altında kalacak olan Ambar köyünün üç ayrı noktasında yapılan arkeolojik kazı çalışmalarının da “Barajdan kurtarma” adı altında gerçekleştirildiği belirtiliyor.
KAZILAR SESSİZ SEDASIZ YAPILIYOR
Bir yıl önce başlatılan arkeolojik kazı çalışmalarının sessiz sedasız yapıldığı öğrenildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü yetkililerinin, çalışmayı yürüten yetkililer ve bilimsel danışmanlara, “Kendilerinden uygun görüş alınmadan, önemli buluntular konusunda basın yayın kuruluşlarıyla kesinlikle bilgi paylaşılmaması” uyarısında bulunduğu ileri sürüldü.
TARİHİ ESERLER APAR TOPAR GÖTÜRÜLDÜ
Ambar köyünde Girê Fila ve Girê Hacî tepeleri ile eski değirmenin bulunduğu Aşê Zixûl mevkiinde yapılan kazılara dair edinilen bilgilerde, insan kemiklerinin ortaya çıktığı belirtildi. Kazı sırasında birçok buluntunun gün yüzüne çıktığına işaret edildi. Buluntular arasında ciddi miktarda çanak, çömlek, su içme ve saklama kapları, avlanma sırasında mızrak başlarında kullanılan yontulmuş farklı türde taşlar, meteor taşına benzer taşlar, birçok tarihi eser ve üzerinde birçok işaretin olduğu ve başında şapka benzeri bir insan figürünün bulunduğu taşın apar topar alandan alınarak götürüldüğü iddia edildi.
KEMİKLER OKULDA TUTULUYOR
İddialara göre, kazı ekibinin çalışmaları sonucunda ortaya çıkan buluntular ve tarihi eserlerin gizlendiği, insan kemikleri ve iskeletlerinin Ambar köyünde bulunan okulun içinde muhafaza edildiği belirtildi. Kazıların yapıldığı bölge tel örgülerle kapatılırken, köy sakinleri dışında kimsenin bölgeye yaklaştırılmadığı ifade edildi.
BARAJIN YAPIMI TAMAMLANDI
Ambar Barajı’ndaki yapım çalışmalarının tamamlandığı, ancak su tutulma işleminin kazı çalışmaları nedeniyle gecikmeli gerçekleştirileceği belirtildi.
ON BİN YILLIK YERLEŞİM YERİ
Ambar köyünde süren arkeolojik kazı çalışmalarının bir bölümü, Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse’nin bilimsel danışmanlığında yürütülüyor. Yapılan çalışmalara ilişkin bilgi veren Ökse, kazı çalışmalarında çıkan bulguların doğal yaşamı (Neolitik dönemi) işaret ettiğini söyledi. Kazılarla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın önemli buluntular konusunda basın ve yayın kuruluşlarıyla bilgi paylaşılmaması uyarısını hatırlatan Ökse, “Höyüklerden birisinde iskân, günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önce başlamış, ikincisinde ise ortalama 9 bin yıl önce başlamış. İkisi de günümüzden 7 bin yıl önce terk edilmiş. Orta Çağ’da tekrardan iskân edilmiştir” dedi.
HIRİSTİYAN MEZARLIĞI KEŞFEDİLDİ
Ambar köyünün kenarında bulunan bir höyükte, ortalama 500 yıl öncesine dayanan Hıristiyanlara ait bir mezarlığın keşfedildiğini aktaran Ökse, “Köyün içindeki höyükte de günümüzden 7 bin yıl önce başlayan yerleşim yeri, Orta Çağ sonuna kadar sürmüş, sonrasında üzeri Müslüman mezarlığı olarak kullanılmıştır” diye belirti.
KAZI BAŞKANI BİLGİ VERMEDİ
Kazının bir bölümüne başkanlık yapan Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aytaç Coşkun da, kazı çalışmaların, tarihi yapı ve eserlerin barajdan kurtarılmasına dönük olduğunu belirterek, çalışmalarla ilgili bilgi vermekten kaçındı.