Suriye iç savaşının son kriz alanı olan İdlib’de, Suriye rejiminin son hamlesi savaşı farklı bir aşamaya taşıdı. İdlib’e giriş olarak bilinen stratejik önemdeki Han Şeyhun’un Heyet Tahrir El Şam’dan (HTŞ/El Nusra) Suriye rejimine bağlı güçlerin eline geçmesi dengeleri değiştirdi. Rejimin, Türkiye’nin kentin güneyinde bulunan 12 askeri gözlem noktasından 9’uncusunun bulunduğu Morek’i de almasıyla burada bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) kuşatmaya alındı. 

 

Gözlerin çevrildiği İdlib’de, Rusya ile Türkiye karşı karşıya geldi. Türkiye’nin tüm girişimlerine rağmen kuşatmada bulunan yüzlerce TSK askerinin her an esir düşebileceği aktarılırken, bu durumu yaşatanın Suriye rejiminden çok Rusya olduğu belirtiliyor. Türkiye’nin 8’inci askeri gözlem noktasını hedef alan Suriye rejiminin uluslararası yol üzerinde bulunan Maret El Numa’a da operasyon hazırlığında olduğu aktarılıyor. Türkiye ise Rusya ile ilişkileri düzeltmek için girişimlerini sürdürüyor. 

 

İDLİB KOMUTANI NEDEN İSTİFA ETTİ?

 

Suriye rejiminin operasyonları kapsamında kuşatmaya alınan 9’uncu askeri gözlem noktasında bulunan askerlere ne olduğu merak konusu olurken, İdlib’den sorumlu olan ve aralarında komutanların da bulunduğu 5 TSK mensubu komutan görevinden istifa etti. Bu istifaların da Türkiye’nin yaşanan tıkanıklığa çözüm üretemediği için yapıldığı ileri sürülüyor.

 

ASKERLER ESİR DÜŞEBİLİR 

 

Kuşatmaya alınan askerlerin çıkması için Suriye rejiminin bir koridor açtığını belirtilirken, Türkiye’den ise bir ses yok. Askerlerin her an Suriye rejimine esir düşebileceği gelen bilgiler arasında. Kimi yerlerde Suriye rejiminin gözlem noktasını ağır silahlarla hedef alarak askerleri teslim olmaya zorladığı da kaydediliyor. Ayrıca gözlem noktasında bulunan askerler ile Suriye rejimi güçleri arasında görüşmeler yapıldığı belirtiliyor. Son hamle kapsamında yapılanların rejimden çok Rusya tarafından hayata geçirildiği dile getirilirken, Han Şeyhun’da ve TSK’nin Morek’teki kuşatmasında Rus askerlerinin de bulunduğu aktarılıyor. Olası bir esir düşme olayının Türkiye’ye yansımasının ne olacağı da tartışılıyor.

 

ASTANA İHLALİ NE ANLAMA GELİYOR?

 

Suriye rejiminin bu çıkışı, Rusya, İran ve Türkiye arasında varılan Astana anlaşmasını da geçersiz kıldı. Anlaşma kapsamında 12 askeri gözlem noktası kuran Türkiye, şimdi ise o gözlem noktalarını kaybetmeye başladı. 2017’de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) onayıyla hayata geçirilen Astana anlaşmasının, fiilli olarak askıya alınması “Anlaşma tümden yürürlükten kalkacak mı?” sorusunu da beraberinde getirdi. BMGK’nin diğer temsilcilerinin bu duruma sessiz kalması ise dikkat çekiyor. Özellikle ABD’nin bugüne kadar ciddi bir refleks göstermemesi ABD ve Rusya’nın bu konuda kimi anlaşmalara gittiği yorumunu da beraberinde getiriyor. 2015’ten beri Rusya ile büyük ekonomik, siyasi ve askeri anlaşmalara giden Türkiye için farklı bir sürecin başladığı kaydedilirken, her defasında Rusya’nın İdlib girişimlerine “sert” karşılık veren NATO güçlerinin tutumu sessizlik olarak ortada duruyor.

 

MARET EL NUMAN’A OPERASYON HAZIRLIĞI

 

Tüm bu konular konuşulurken Suriye rejimi ise, Han Şeyhun ile elde ettiği avantajı devam ettirmek istiyor. Halep’ten Şam’a uzanan M5 uluslararası yolu üzerindeki Maret El Numan rejimin hedefinde. Rejimin buraya yönelik operasyon hazırlıkları yaptığı ve bölgeye büyük bir güç sevkiyatı yaptığı belirtilirken, Rusya’ya ait savaş uçaklarının ise bölgenin çeşitli yerlerine hava saldırıları gerçekleştirdiği öğrenildi. Soçi’de Türkiye’ye verilen Halep’ten Şam’a uzanan M5 uluslararası yolunu açma ve hat boyunca burada bulunan radikal grupları 15-20 kilometre bölgeden çıkarıp, bölgenin “silahsızlandırılmış bölge” şeklinde ilan edilmesi görevini Suriye rejiminin operasyonlar ile hayata geçirdiği görülüyor. Suriye rejiminin şimdi ilerlediği alanın tümü Soçi görüşmeleri kapsamında Türkiye’ye rol verilen alanlar.

 

TÜRKİYE’NİN ÇABALARI SONUÇSUZ

 

Türkiye ise bu cendereden kurtulmak için girişimlerini sürdürürken, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin yarın Rusya’da görüşecek. Sadece Rusya ile değil bu konuda ABD ve Avrupalı güçleri de harekete geçirmeye çalışan Türkiye’nin, birçok tarafla görüştüğü dile getiriliyor. Bu diplomatik girişimlerin halen bir sonuç vermediği belirtiliyor. 

 

MA / Nazım Daştan