HATAY - Depremlerde en ağır yıkımın yaşandığı Hatay'da, 2 yıl içerisinde değişen sadece zaman oldu. Barınma, eğitim ve sağlık başta olmak üzere birçok alanda yaşanan sorunlar olduğu gibi devam ediyor. 

 

Mereş merkezli 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin üzerinden 2 yıl geçti. Merkez üsleri Mereş'in Bazarcix (Pazarcık) ve Elbistan ilçeleri olsa da, depremlerden toplam 11 kent etkilendi. Hatay, en çok ölümün ve yıkımın yaşandığı kentlerden biri oldu. 

 

Resmi verilere göre kentte depremlerde 24 bin 147 kişi hayatını kaybetti. 80 bin 323 yapı ise ya yıkıldı ya da ağır hasar gördü. Hastaneler, okullar, kamu binalarının yanı sıra Habibi Neccar Cami, Ulu Cami, Meclis Binası, Antakya Rum Ortodoks Kilisesi gibi şehrin simgesi olan 21 tarihi yapı da depremlerde tamamen yıkıldı. Kentin neredeyse tüm alt yapısı zarar gördü. Havalimanındaki pistte çökmeler yaşanırken, büyük bir göç yaşandı. 

 

Deprem sonrası kentte yaşayan 563 bin 751 kişi farklı kentlere göç etmek zorunda kaldı. Göç eden yurttaşların büyük bölümü 2 yıl içinde kente geri dönerken, 100 binin üzerinden Hataylının halen farklı kentlerde yaşadığı tahmin ediliyor. 

 

YARI AÇIK CEZAEVLERİ!

 

Kentte yaşanan en sorunların başında barınma geliyor. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'nın (AFAD) geçtiğimiz yılki verilerine göre, 199 konteyner kentte toplamda 215 bin 310 kişi yaşıyor. Söz konusu yerlere valilik izni olmadan girilmiyor. Buralar, yüksek çitler ve kapılardaki güvenlik personellerle yarı açık cezaevi görünümünde. 2 yıllık süreçte yaşanan yağışlardan konteyner kentler de olumsuz etkilendi. Yine bugüne kadar birçok kez yangın çıktı ve çok sayıda kişi hayatını kaybetti. 

 

Konteyner kentlerin yanı sıra binlerce kişi de halen çadırlarda yaşam mücadelesi veriyor. Çadırlarda yaşayan yurttaşların en acil ihtiyaçlarının başında temiz su geliyor. Yine ani yağışlar da çadırlarda sık sık su baskınlarına neden oluyor. 

 

ZEYTİNLİKLER İNŞAAT ALANINA ÇEVRİLDİ

 

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na bağlı TOKİ, deprem sonrası kimi bölgelerde konut ve iş yerleri inşa etmeye başladı. 2024 yılı sonuna kadar 32 bin 160 konut ve iş yeri teslim edildi. Bu sayının bu yıl sonunda 158 bin 169'a çıkarılması hedefleniyor. Konut ve iş yerleri yapılan bazı alanlar, zeytinlikler ve tarım arazileri. Hatay’da deprem sonrası rezerv alan uygulaması devreye sokuldu. Bu uygulamayla birlikte birçok zeytinlik ve tarım arazisi kamulaştırıldı. 

 

HAVA KİRLİLİĞİ

 

Deprem sonrası başlayan yıkım kentte halen devam ediyor. Bu durum ciddi bir hava kirliliği ve sağlık sorununa neden oluyor. Enkaz-moloz taşınmasından kaynaklı oluşan tozlarla havada asılı kalan ve çapı 10 mikrometreden küçük partiküllerin (PM10) kanserojen maddeler içerdiği biliniyor. Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Temiz Hava Hakkı Platformu, geçtiğimiz yıl yaşanan kirliliğe karşı "Bölgedeki yoğun yıkım çalışmaları sonucu ortaya çıkan partikül madde kirliliği başta akut ve kronik solunum hastalıkları olmak üzere pek çok sağlık sorununa yol açmaktadır" uyarısı yaptı. Ancak bu duruma karşı şimdiye kadar herhangi bir önlem alınmış değil. 

 

Barınma sorunu ve hava kirliliğinin yanı sıra sağlık ve eğitim başta olmak üzere birçok alanda da sorunlar 2 yıldır devam ediyor. 

 

EĞİTİM ALANINDA YAŞANAN SORUNLAR

 

Eğitim ve Bilim Emekçiler Sendikası (Eğitim Sen) Hatay Şubesi Başkanı Özgür Tıraş, kentte 14 bin 724 olan derslik sayısının deprem sonrası 8 bin 45’e düştüğünü söyledi. Tıraş, depremlerde 390 okulun ya yıkıldığı ya da hasar gördüğüne işaret ederek, bu süreçte sadece 100 okulun yeniden inşa edildiğini kaydetti. Tıraş, yeniden inşa ve güçlendirme çalışmalarının yetersiz olduğunu belirterek, Selim Nevzat Şahin Anadolu Lisesi, Zübeyde Hanım Anaokulu, Şehit Mehmet Akif İlkokulu, Turgut Reis Anaokulu, Fatma Zehra Anaokulu, Zübeyde Hanım Mesleki Teknik Anadolu Lisesi Anaokulu binaları resmi kurumlar tarafından kullanılmaya devam edilmektedir. Güzel Sanatlar Anadolu Lisesi konteynerlerden yapılma bir alanda, Osman Ötken Anadolu Lisesi okul ve pansiyon binası çözülemediği için İskenderun'da Rauf Bey Gemisi'nde eğitim öğretime devam etmektedir" bilgilerini paylaştı. 

 

SAĞLIK HAKKINA ERİŞİLEMİYOR

 

Hatay Tabip Odası Başkanı Sevdar Yılmaz, deprem döneminde sağlık tesislerinin büyük bir kısmının ağır hasar gördüğünü hatırlattı. 56 sağlık tesisinin yıkıldığını ve bunların yerine sadece birkaçının hizmete girebildiğini aktaran Yılmaz, tıbbi malzeme eksiklikleri ve hasta kabulündeki aksaklıkların hizmetleri zorlaştıran diğer önemli faktörler arasında yer aldığını kaydetti. Yılmaz, "Özellikle çocuk yoğun bakım, onkoloji ve radyasyon hizmetleri gibi kritik sağlık hizmetleri hala tam anlamıyla sunulamıyor. Deprem sonrası Hatay’daki sağlık çalışanları birçok eksik tıbbi malzeme ve altyapı problemleri ile mücadele etmek zorunda kaldı. Ayrıca hastaların kabul edilmesinde yaşanan aksaklıklar ve internet altyapısı sorunları, sağlık hizmetlerinin kalitesini ciddi şekilde etkiledi" diye konuştu. 

 

ANMAYA ÇAĞRI 

 

6 Şubat Koordinasyonu üyesi Selver Büyükkeleş, 2 yıl geçmesine rağmen kentte çözüme kavuşması gereken birçok sorunun olduğunu söyledi. Büyükkeleş, "Eğitimden sağlığa, ulaşımdan barınmaya birçok sorun bulunuyor. Kadınlar, gençler ve çocuklar... Hatay halkı olarak bizleri burada bu sorunlarla baş başa bırakıyorlar" dedi. 

 

6 Şubat'ta kendi imkanlarıyla enkaz altından çıktığını ve dayanışma koordinasyonları kurduklarını ifade eden Selver Büyükkeleş, "6 Şubat yaklaşırken mahallelerimizde yasımızla, öfkemizle unutmadık, affetmedik, helalleşmedik diyoruz" diye kaydetti. Selver Büyükkeleş, depremin ikinci yılında yapacakları anmalara katılım çağrısı yaptı. 

 

Hatay Depremzede Derneği kurucusu ve 6 Şubat Deprem Platformu üyesi Ekrem Deveci ise, şunları söyledi: "Depremde tek bir kişinin dahi istifa etmemesini, sorumluların yargılanmamasını kabul etmiyoruz. İnsanca yaşam koşullarından uzak bir kentte bizi maruz bıraktıkları bu yaşamı kabul etmiyoruz. Hatay'ın yeniden inşasında kendi yaşamlarımıza sahip çıkmak için mücadeleyi büyütüyoruz. 6 Şubat Platformu olarak 5 Şubat'ta 17.30'da kitlesel yürüyüş gerçekleştirip, aynı tarihte 19.30'da forum gerçekleştireceğiz. 6 Şubat'ta ise saat 4.17'de anma etkinliği gerçekleştireceğiz. Tüm Hatay'ı bekliyoruz."

 

MA / Hamdullah Yağız Kesen