İşkence merkezi Diyarbakır Cezaevi’nde yıkım başladı

AMED - 1980 askeri darbesi döneminde ağır işkencelerin yaşandığı Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi’nde iş makinalarıyla yıkım başladı. 78’liler Derneği Amed Şube Eşbaşkanı Ahmet Ertak, “Hafızanın içi boşaltılırsa oradaki insanlık dışı işkence gizlenir” dedi. 

Amed'in Rezan (Bağlar) ilçesinde 1972 yılında yapımına başlanan Diyarbakır Cezaevi, 4 Temmuz 1980'de açıldı. Cezaevi, 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra "Sıkıyönetim Askeri Cezaevi" olarak kullanıldı. Cezaevi, 12 Eylül faşizminin simge mekanlarından biri haline geldi. Askeri darbe döneminde yüzlerce tutsak, ağır işkencelerden geçirildi ve insanlık dışı uygulamalara maruz kaldı. Birçok tutsak, yaşananlara karşı ortaya konulan direniş sırasında hayatını kaybetti. 
 
"Dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi" arasında giren cezaevinin 2021’de "Müze ve Kültür Alanı” olması kararlaştırıldı. Cezaevi, 11 Ekim 2022'de Adalet Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolün ardından Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’ne devredildi. Diyarbakır Cezaevi'nin tabelası 24 Ekim 2022'de indirilerek, cezaevi boşaltıldı. 
 
KURUMLARIN TALEPLERİNE YANIT VERİLMEDİ
 
Boşaltılmasının ardından kentte yer alan kurum temsilcilerinden oluşan Amed Kent Koruma ve Dayanışma Platformu, alanın özüne uygun müze yapılmasını istedi. Dönemin tanıklarının da dahil olması taleplerine ise herhangi bir yanıt verilmedi. 
 
PERGE RESTORASYON İHALEYİ ALDI
 
Cezaevi 49 bin 204 metrekarelik yerleşkede 5 bloktan oluşurken, ana bina, spor kompleksi, iş atölyeleri, açık futbol sahası ve müştemilattan oluşuyor. Cezaevini, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü denetiminde, "Diyarbakır cezaevinin müzeye dönüştürülmesi" proje ihalesinin 1'nci Etap Yapım işini ihaleye verdi. İhaleyi Perge Restorasyon Yapı Ticaret A.Ş 656 milyon 898 bin 967 TL'ye aldı.
 
Yapım işi için 14 Eylül 2024'ün başlangıç olarak belirlenirken, 14 Haziran 2025'in bitiş tarihi olan proje kapsamında müzenin bloklar arasındaki duvarları ve kenarındaki demir kulübeler iş makinalarıyla yıkılmaya başlandı. 2 adet konteynerin da getirilip içine yerleştirildiği Cezaevi'nde iş makinalarıyla yıkım devam ediyor. 
 
TESCİLLİ YAPIDA İŞ MAKİNASIYLA ÇALIŞMA 
 
Kent hafızası, anıları, akıl almaz işkenceleri ve yapısal özellikleriyle bir dönemin özelliğini yansıtması nedeniyle Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1. Grup Korunması Gereken Kültür Varlığı olarak tescillenen Diyarbakır E Tipi Kapalı Ceza Evi'nde ki iş makinalarının çalışmaları tepkiye neden oldu. Çivi dahi çakılmasının yasak olduğu yapıda iş makinalarının çalışmasına dönük tepkiler ise sürüyor. 
 
ERTAK: CEZAEVİNDEKİ HAFIZA YOK EDİLMEMELİ
 
Askeri Darbe döneminde Diyarbakır Cezaevi’nde kalan ve o dönemin tanıklarından 78'liler Derneği Amed Şube Eşbaşkanı Ahmet Ertak, 2007'den sonra 78'liler Derneği olarak buranın İnsan Hakları Müzesi olması için büyük çalışmalar yürüttüklerini söyledi. 100 binden fazla imza topladıklarını ve Meclis’e gönderdiklerini hatırlatan Ertak, "Bütün siyasi partilerle görüştük ve müze olmasına karar verildi. Bizler ilk olarak İnsanlık Hakları Müzesi olmasını istedik. Fakat sonrasında projenin ihaleye verilmesinin ardından bizler bu olaya dahil olamadık. Amed'de 100'ü aşkın sivil toplum örgütü olarak deklarasyon yayınladı. Rölöve Müdürü ile görüştük, Ankara'ya kadar gittik. İstediğimiz gibi olmasına dair Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne de başvurduk. Bizler, yani o dönemin şahitleri görmezden gelindi. Oradaki hafızanın yıkılmasını istemedik. Galip Ensarioğlu ile de konuştuk. Ne yaptıysak da projenin içeriği hakkında bizlere bilgi verilmedi. Hafızanın içi boşaltılırsa oradaki insanlık dışı işkence gizlenir. Orada büyük katliamlar oldu. Bu bir resim olarak her zaman hafızalarda kalmalıdır" dedi. 
 
MA / Müjdat Can
 

Diğer başlıklar

20:10 Ma Music Günleri 3’üncü gününde: Çocukları müziksiz bırakmayacağız
19:59 Depremin 28’inci ayında adalet çağrısı
19:45 Şirnex’te yüzlerce kişi çocuklar için yürüdü
19:32 Erdoğan, Pezeşkiyan ile telefonda görüştü
19:26 ABD-İran görüşmesi iptal edildi
19:19 Önder'in anısına uçurtma şenliği
19:15 Ankara’da engelliler hakları için yürüdü
19:07 Wan'da Kaytan ve Altun için anma
18:54 Zelenskiy: Ortadoğu'da gerilim tırmandığında İsrail'e yardım artıyor
18:23 Ekinci’nin taziyesine kitlesel ziyaret
18:17 Aleviler Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’nı tartıştı
17:52 Amed’de uyuşturucuya karşı yürüyüş: Tedbir almak zorundayız
17:39 MGK'den Gazeteci Perihan Erkılınç için dayanışma çağrısı
17:22 Xana Axpar’da traktörün altında kalan işçi yaşamını yitirdi
17:22 Sağlık Çalıştayı: Kadının öz bilgisine kulak verilmeli
17:01 ‘Köye dönüş haktır engeller kaldırılsın’
16:59 Kürt siyasi parti ziyaretlerinde Kürtlerin birliği ön plan çıktı
16:38 Adana'da 'Direnişten Geleceğe 15-16 Haziran' Sergisi
16:28 Kıbrıs paneli: Adada barışçıl bir gelecek nasıl mümkün olabilir?
16:19 DBP: Cinsel istismarla ahlaki politik toplum değerleri hedef alınıyor
15:53 PJAK’dan İran açıklaması: Özgürlük halkın demokratik mücadelesindedir
15:23 İsrail’in saldırıları sürüyor: 3 bilim insanı öldürüldü
15:18 İHD Wan’da ve İzmir'de kongreye gitti: Öcalan’ın çağrısını sahiplenelim
15:16 Hayati tehlikesi bulunan tutsaklara özgürlük çağrısı
15:11 3 kentte Altun ve Kaytan anması
14:50 Zeyrek'in ölümüne dair 3 tutuklama
14:47 Bayındır: Saldırgan tutumdan vazgeçilmeli
14:31 İzmir ve Aydın'da orman yangını
14:03 Tutsak kadınlara dayanışma kartları
13:49 KHK eylemi: Ülkeye barış gelmeli
13:38 TTB’den 'savaşı durdurun' çağrısı
13:20 Kayıp yakınlarından yüzleşme çağrısı
13:02 Tahliyesi 5 kez ertelenen İşçi tahliye oldu
12:28 Şenyaşarlar anması: Barış için adım atılmalı
12:27 Cumartesi Anneleri 1055'inci haftada Nurettin Çur'un akıbetini sordu
12:21 İsrail'in Tebriz'e saldırısında 2 komutan öldürüldü
11:58 Bakırhan: Öcalan'ın Kürt liderlerle görüşmesi sürece katkı sunar
11:57 İran: Müzakerelere katılıp katılmayacağımız belli değil
11:12 Dernek başkanı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi
11:00 15 kentin baro başkanı süreç gündemiyle Ankara’ya gidecek
10:50 Gerry Adams'tan Öcalan'a destek: Özgürlüğü hayati önemdedir
10:29 İran'da yeni Genelkurmay Başkanı atandı
10:08 İran Hürmüz Boğazı'nı kapattı
10:07 Şirnex’teki cinsel istismara ortak tepki: Failler cezalandırılsın
10:01 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödüllerı düzenleniyor
09:53 Büyük İşçi Direnişi'nin yıl dönümü: Mücadeleyi büyütelim
09:40 İşçi servisi kaza yaptı: 20 yaralı
09:06 İran'dan İsrail'e yeni füze saldırısı
09:03 Türkmenlerden süreç değerlendirmesi: Abdullah Öcalan'a güveniyoruz
09:03 Dr. Yıldız Önen: Sığınmacılara mültecilik hakkı verilmeli
09:03 Dêrsimliler: Saldırılar dursun, Meclis'te komisyon kurulsun
09:03 İktidarın süreç sınavı: Yerel yönetimler
09:02 Mexmûrlular Öcalan'ın çağrısının arkasında: Fırsat kaçırılmamalı
09:00 14 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
13/06/2025
23:45 Lübnan, hava sahasını uçuşlara kapattı
23:29 Macron: İran'ın nükleer silahları hepimize yönelik bir tehdit
23:22 İran: İsrail'e saldırılar sert ve kararlı olacak
23:16 Manisa'da iş cinayeti
22:44 Şemrex'te tarım arazisinde yangın
22:03 İran, İsrail'e füze ile saldırdı
21:49 Şirnex’te tecavüz protesto edildi: Uyuma çocuklarına sahip çık
21:13 Husilerden İsrail’e füze saldırısı
21:08 Putin'den İsrail-İran arasında arabuluculuk yapma teklifi
20:24 7'nci Ma Music Günleri 2'nci gününde
20:10 Netanyahu: Saldırılar sürecek, İran karşılık verecek
20:00 İsrail'in saldırıları sürüyor: Tahran'da patlama sesleri duyuldu
19:31 31 yılın ardından tahliye olan Ahmet Tekin ziyaret edildi
19:25 Wan'da kayyım tahribatı anlatıldı
19:17 Reyhan Hacıoğlu cezaevinden çıktı: Kaldığım yerden devam edeceğim
18:37 DEM Parti: İsrail saldırıları bölge halklarını riske sokuyor
18:27 Netanyahu, Trump ve Putin ile görüştü
18:12 Ankara'da İsrail saldırıları gündemiyle toplantı
17:57 30 yıllık tutsaklığın ardından tahliye edilen Ekinci yaşamını yitirdi
17:41 KCK’den İsrail’in saldırılarına ilişkin açıklama
17:21 Bahçeli: İsrail’in nihai hedefi Türkiye’dir, güç kullanarak yanıt verilmeli
17:09 BM Güvenlik Konseyi, İran'ın talebiyle bugün toplanacak
16:56 'Şeklen iyi halli' denilerek tahliyesi 8 ay ertelendi
16:46 Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu açıklandı
16:34 Şemrex'teki yangın bölgesi yeniden alev aldı
16:16 İran'a saldırı: 78 ölü, 329 yaralı
16:03 Türkiye 4 ülkeye hava yolu seferlerini iptal etti
15:53 Bakırhan siyasi partileri ziyaret edecek
15:50 Bağdat'taYeşil Bölge’nin tüm yolları kapatıldı
15:44 Eskişehir Ekoloji Derneği kuruldu
15:41 Queen Seracılık'ta yetki davası görüldü
15:24 DEM Parti'den Pirsûs'ta çiftçi buluşması: Üreticinin yanındayız
15:16 Temel Conta davasında bilirkişi raporu beklenecek
15:00 Erdoğan: İsrail bölgeyi felakete sürüklüyor
14:55 Pezeşkiyan: Güçlü ve sert yanıt verilecek
14:55 3 ülke liderinden İran görüşmesi
14:39 Göç Haftası programı açıklandı: Topraklarınıza dönün
14:19 Kakşar Oremar: Saldırılar İran’ı nükleer üretiminden vazgeçirmeye yönelik
14:17 Şirnex’te ağaçlık alanda yangın
13:44 Yangın mağdurlarıyla dayanışma komisyonu kuruldu
13:38 Trump'tan yeni açıklama: Sonraki saldırılar daha acımasız olacak
13:28 Sulama kanalına düşen işçinin cenazesi bulundu
13:28 Şemrex’te yangın: Bir noktada kontrol atına alındı, başka yerde çıktı
13:17 İzmir'de ormanlık alanda yangın
13:16 KESK: Kamu emekçileri 14 yıldır toplu iş sözleşmesiyle oyalanıyor
12:57 İsrail: Saldırıların ilk aşaması tamamlandı
12:56 Federe Kürdistan Bölgesi'ndeki tutsaklar hakkında bilgi istenildi
12:48 Kadın katliamında beraat gerekçesi: Şiddet uygulaması öldürdüğü anlamına gelmez
12:42 İsrail’den İran’a yeni saldırı: Tebriz ve Şiraz hedef alındı
12:41 'Deprem üretme zamanı gelen’ 30 fay belirlendi
12:39 Gazeteci Reyhan Hacıoğlu hakkında tahliye kararı
12:22 İran BM'yi acil toplantıya çağırdı
12:05 Ailelerden İmralı'ya gitmek için başvuru
12:01 NATO: İsrail’in İran saldırısı tek taraflı
12:00 Prof. Kothari: Yüzümüzü Abdullah Öcalan’a çevirmeliyiz
11:26 İran öldürülen komuta kademesi yerine yeni isimler atadı
11:05 Miks'te şüpheli çocuk ölümü
11:03 Sivas'ta deprem
11:03 Şemrex'te orman yangını
10:51 IAEA: İran’ın nükleer tesislerinde sızıntı yok
10:43 Türkiye'den saldırılara dair ilk tepki
10:26 ‘Gençlik ve Demokratik Toplum’ konferansı programı açıklandı
10:14 Michael Hardt: Öcalan'ın kararını takdir ediyor ve destekliyorum
10:06 Kayyım sosyoloğu tuvalet temizlemede görevlendirdi!
10:04 Suriye'de neler oluyor?
09:54 Gezici Çocuk Tiyatro Günleri düzenlenecek
09:38 İran, ABD ile nükleer müzakereleri durdurdu
09:18 Ankara'da yurttaşlar sürece dair ne düşünüyor?
09:11 İran'dan insansız hava araçlarıyla misilleme
09:05 Kadın gazetecilere polis şiddetine takipsizlik
09:04 Riha Ticaret Odası yöneticisi: Geleceğimiz için süreci destekliyoruz
09:04 Silopiya’da katledilen 3 kadının anneleri: Öcalan'ın özgürlüğü sağlanmalı
09:03 Kuzey ve Doğu Suriye'yi ziyaret eden Degenhardt: Sol bir bakış açısından en umut verici model Özerk Yönetim
09:02 Gençler 'Demokratik Toplum' konferansında buluşacak
09:01 Halkların temel hakkı, iktidarların korkusu: Anadil
09:01 Wan'da 4 bin öğrenci MESEM'e kayıtlı: Aileler eğitimden umudu kesti
09:00 13 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:40 Trump: Misilleme olursa İsrail'i savunuruz
08:39 Irak hava sahasını kapatıp tüm uçuşları durdurdu
08:33 İsrail saldırısında hayatını kaybedenler
08:26 4 gazeteci gözaltına alındı
08:12 ABD'den ilk açıklama: Operasyonda rolümüz yok
08:10 İsrail'de olağanüstü hal ilan edildi
08:08 İran: İsrail kendisi için acı bir son hazırladı
08:05 Netenyahu: Tehdidi ortadan kaldırılana kadar operasyon sürecek
07:49 İsrail'den İran'a büyük saldırı
12/06/2025
23:55 Mihemed Şêxo’nun hayatını anlatan belgesel seyirciyle buluştu
23:06 Hindistan’da uçak kazası: Sadece 2 kişi sağ
22:53 İsviçre kentlerinde eylem: Türkiye’nin saldırılarına acil müdahale edilsin
20:52 7’nci Ma Music Günleri başladı
20:06 Kadınlar barışı konuştu: Sorumluluk almalıyız
20:02 Akın Birdal: Saldırılar sürüyor, yol haritası çıkartılmalı
19:59 Balıkesir'de tarla yangını
19:57 Iğdır Cezaevi’nde intihar iddiası
19:52 Filistin için yürüyen kitleye polis saldırdı: Çok sayıda gözaltı
19:43 Wan’da STÖ buluşması: Abdullah Öcalan'ın çağrısına sahip çıkalım