Apê Musa katledileli 32 yıl oldu: Geleneği sürüyor

img

İSTANBUL - Gazeteci-yazar Musa Anter’in katledilmesinin üzerinden 32 yıl geçti. Gazeteci Ender Öndeş, Anter'in duruşuyla efsaneleştiğini ve bıraktığı geleneğin sürdüğünü belirtti.  

Kürt halkının Apê Musa’sı, Kürt bilge Musa Anter 20 Eylül 1992 tarihinde Amed’te katledildi. JİTEM tarafından katledilen Anter’in ölümüne ilişkin dava ise 2 yıl önce zaman aşımı gerekçesiyle düşürüldü. Anter, ardından büyük bir Özgür Basın geleneğini miras olarak bıraktı. Yeni Yaşam gazetesi yazarlarından olan Ender Öndeş, Musa Anter’i ve Özgür Basın geleneği anlattı. 
 
Anter ile tanışmasa da ona dair anlatılanları dinlediğini ve katledildiği günü hatırladığını belirten Öndeş, "Apê Musa'yı benim anlatabilmem zor. Ama böyle insanlar efsane insanlardır. Duyarsınız. Apê Musa, esasında özgür basın öncesinde de var olan biri. Ondan daha öncesinde yeğeni Hüseyin Deniz (Katledilen Özgür Gündem yazarı) için yazdığı yazı vardır. Ben o yazıyı okuduğumda ağlamıştım. Oğlum Hüseyin diyor, ben sana öldü demem diyor. Öldü dersem, seni ben öldürmüş gibi olurum diyor. Ben de gelirim yanına oğlum diyor” diye belirtti. 
 
‘KUŞAKTAN KUŞAĞA GELEN BİR ZİNCİR’
 
Musa Anter’in de yiğeninden kısa bir süre sonra katledildiğini hatırlatan Öndeş, katledilen gazeteciler ve onların ardından bu mücadeleyi sahiplenilme halini bir zincir olduğunu, Anter katledildiğinde henüz doğmamış insanların bugün bu geleneği sürdürdüğünü belirterek, “Zinciri hesaplayabiliyor musunuz? Nasıl bir zincir geliyor? İnsandan insana, kuşaktan kuşağa” dedi.
 
Gazeteci Ender Öndeş
 
Özgür Basın kurulmadan önceki Türkiye’deki sol-sosyalist basın geleneğinden söz eden Öndeş, Devrimci-Yol’un “Demokrat” ve o dönemin Türkiye Komünist Partisi'nin (TKP) “Politika” adında gazetelerinin olduğunu ve dönemlerine göre iyi sayılabileceğini ifade etti. 
 
ÖZGÜR BASIN’IN ÖNEMİ
 
Türkiye’de Özgür Basın geleneğinin ortaya çıkmasının çok önemli bir gelişme olduğunu vurgulayan Öndeş, “Yani bence tarihte, en azından Kürtler açısından söylüyorum, ilk kez Genelkurmay’ın resmî açıklamalarının ya da hükümetlerin resmî açıklamalarının haricindeki alternatif, bir bilgi kaynağı ortaya çıktı. Bunu biz Roboski'de gördük. Roboski'de özgür basın olmasaydı 34 kişilik büyük bir gerilla birliğinin mahvedildiği anlatılacaktı bize. Yine örneğin Güçlükonak Katliamı’nı hatırlıyorum. Ben gazetedeydim, 11 köylüyü öldürüp, minibüste yakmışlardı ve olay o gün PKK'nin üstünde atılmıştı. Öyle görünüyordu ama yerelden bilgiler geldiğinde anlaşıldı ki olay bambaşka. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de onayladı bunu. Resmen ordu tarafından öldürülen insanlar ateşe verilmişti. Ve bunun gibi bir sürü olay var” diye konuştu. 
 
ÖZGÜR ÜLKE’NİN BOMBALANDIĞI SÜREÇ
 
3 Aralık 1994’te Özgür Ülke gazetesinin bombalandığı günden söz eden o dönem sosyalist basında çalıştığını ve herkes gibi kendisinin de olayı duyunca binanın önüne geçtiğini belirten Öndeş, gazetenin sonraki gün “Bu ateş sizi de yakar” manşetiyle çıkışına dair de “Herhalde sosyalistlerin tarihindeki en kısa toplantısı o gün yapılmıştır. Yani üç dakika falan sürdü ve şu karar alındı: ‘Hemen bütün teknik aletlerin büroya getirilmesi ve gazeteye yardımcı olunması. Yani o dönemde takip ediyorduk. Kadırga'daki o ünlü binaya gelip gittiğimiz oluyordu” dedi. 
 
90’LI YILLARIN DAYANIŞMASI
 
Bombalamanın ardından insanlarda büyük bir öfke olduğunu ve güçlü bir dayanışmanın oluştuğunu söyleyen Öndeş, “İstiklal Caddesi’ndeki o eylemi hatırlıyorum ama sadece İstiklal değil. Örneğin Aksaray'da meşhur Ender Mağazası vardır, onun önünde bir sürü gözaltı oldu o gün. Gazetenin satışı yapılıyordu. Bütün siyasi hareketler alıp gazeteyi çeşitli bölgelerde satıyordu. Yani hâkim oldukları ya da ne bileyim daha kendilerini iyi hissettikleri mahallelerde o gün her yerde satış oldu. Ve çok güçlü bir dayanışmaydı, hakikaten teknik malzeme fazlalığı oluştu gazetede. Yani insanlar, dergilerde, sosyalist dergilerde ne varsa hatta yayın evlerinde ne varsa gazeteye getirdiler” dedi.  
 
Gazetelerin bir bir kapatıldığını ancak ardından bir yenisinin çıktığını söyleyen Öndeş, “Özgür Basın her zaman yani deyim yerindeyse alemin yıldızı gibi oldu. Yani bir gözümüz her zaman oradaydı. Hep öyle yürüdü iş yani” şeklinde kaydetti. Öndeş, 1990’lı yıllarda Türkiye’deki devrimci ve demokrat kesimlerin dayanışmasının daha güçlü olduğunu ancak bu dayanışmanın bugün aşındığını dile getirdi. Öndeş, bunun da kaynağını sol hareketlerin zayıflamasından aldığını belirtti. 
 
'YÜK ÖZGÜR BASININ ÜSTÜNE KALIYOR'
 
Türkiye’de Özgür Basın’a “Türkiye cephesindeki haberlere çok fazla, yoğunlaşmıyorlar, kendi haberlerini veriyorlar” diye yapılan eleştirilere de değinen Öndeş, “Ama sen de Kürtlerin haberlerini ver o zaman. Yani zaman zaman biz, gazetede onca yıldır hatırlarım ben, her toplantıda konuşuruz bunları. Ya işte şu haberlere de öncelik vermek lazım diye ama habere bakıyorsun, örneğin gazeteciler Federe Kürdistan tarafında ya da Rojava'da öldürülmüş. Bu haberi kim verecek? Yok, başkası yok. Ve mecburen sen onu manşete çıkarıyorsun. Yani Kürt basını şunu istemez mi? Yani hem ülkede hem Kürdistan'da hem Rojava'da hem buradaki insan hakları ihlallerini, cinayetleri, yargısız infazları, bütün muhalif gazeteler verse de bizim yükümüz azalsa, istemez mi? Elbette ister. Ama olmuyor bu, olmayınca da köşede kalıyor. Özgür Basın'ın üstünde kalıyor” diye vurguladı.
 
BİRAND’IN İTİRAFI
 
Gazetecilere yönelik baskı, tutuklama ve katletmeleri “gerçeği açığa çıkartmanın bedeli” olarak tanımlayan Öndeş, “Herkes kendi işini yapıyor. Yani sen gerçekleri ortaya çıkarıyorsun, yalan perdelerini yırtıyorsun. Onlar da seni tutukluyor. Tabi karşı taraf ne kadar sıkışmışsa, o kadar fazla saldırıyor. Kürtlerin siyasi partisi var ve yok edemiyor. Her seferinde insanları tutukluyorlar ama bitmiyor.  Hiçbiri bitmeyince haberciye geliyor sıra. Yani haberciye saldırmak zorunda kalıyorlar. Mehmet Ali Birand itiraf etmişti bir defa. ‘Ya biz berbat gazetecilik yaptık. Ordu ne diyorsa onu verdik’ diye itiraf etmişti. Ama o gazetecilik de bitti” diye konuştu.
 
‘ÖZGÜR BASIN ÜLKENİN GERÇEĞİ’
 
Özgür Basın’ın tirajının içinde bulunduğu yeri ifade etmeyeceğini, Kürt siyasi hareketinin Ortadoğu’da bir odak noktası olduğunu belirterek Öndeş sözlerini şöyle tamamladı: “Şu anda bütün elçilikler, hükümet makamları, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı hepsi, hepsi her sabah yasakladıkları siteler var ya hepsine giriyorlar. Hepsini okuyorlar. Sen beğen beğenme. Yani Esad nasıl bir odak noktasıysa, Kürt hareketi de bir odak noktası. Mecbur okuyorsun. Her röportajı okuyorlardır. Yani Türkiye'de ya da Ortadoğu'da siyasetle uğraşıyorsan, sen her sabah şöyle yapmak zorundasın. Ulusalcılar ne diyor mesela? Cumhuriyet okursun değil mi? İktidar cephesi ne diyor? 3-4 tane gazete var orada. Onlara bakarsın. Kürtler ne diyor? Oraya da bakmak zorundasın. Hayatın gerçekliği böyle. Nasıl ki 40 yıldır devrimci hareket konusunda ‘bitirdik’ lafının bir anlamı yoksa gazetecilikte de habercilikte de ben bunu bitirdim diye bir şey yok.”

Diğer başlıklar

15:36 Barış Akademisyeni Fulya Atacan hayatını kaybetti
15:30 Tayip Temel: Yasal zeminin hazır edilmesi kaçınılmazdır
15:03 Bayındır: Öcalan’ın çözüm haritası geleceğin şekillenmesine katkı sağlayacak
14:04 Ayşegül Doğan açıkladı: 11 Temmuz'da Süleymaniye'de olacağız YENİLENDİ
14:04 İzBB’nin işten çıkarma kararına karşı yürüyüş
13:39 Güleç: Komisyon vurgusu yerinde bir açıklama
Canpolat: Öcalan’ın tarihi çağrısı yüzyılın resmidir
13:34 Leman’ın yazı işleri müdürü hakkında gözaltı kararı
13:28 26 yıl sonra Öcalan'ın sesini duydular: Acil adımlar atılmalı
13:25 KESK'ten ajansımıza ziyaret
13:01 Siyasetçi ve aydınlar Süleymaniye'deki tören için yola çıkacak
13:00 Köyler ve mahaller tehlikede: MUÇEP’ten Meclis’e acil çağrı
12:58 Erdoğan: Olumlu haberler alacağız
12:48 ESP Eş Genel Başkanı Hatice Deniz Aktaş tahliye edilmedi
11:33 Türkiye basını görüntülü çağrıyı nasıl gördü?
11:30 Suriye’de uluslararası katılımla diyalog toplantısı başladı
11:29 Abdullah Öcalan’ın tarihi çağrısı dünya basınında
11:19 Abdullah Öcalan’ın çağrısı sanal medyada TT oldu
11:05 İBB soruşturmasında 10 gözaltı
10:59 Polen Ekoloji üyesi Yılmaz için ‘özgürlük’ çağrısı
10:38 Kuzey ve Doğu Suriye heyeti ile geçiş hükümeti bir araya gelecek
10:17 Ege'de orman yangınları
10:12 İzmir'de bir ayda 26 bin hektar alan yandı
09:39 Türkiye yapay zekaya erişim engeli getirdi
09:38 Teksas'ta selde hayatını kaybedenlerin sayısı 111'e çıktı
09:38 Türkiye'nin Suriye planı: Amaç Akdeniz sınırını denetime almak
09:23 Amed'de 80 toplantı: Sürece destek de kaygı da yüksek
09:20 Koichi: Öcalan bugünün Mandela ve Che Guevara’sıdır
Bilongo: Asıl mesele silahsızlanma sonrası ne olacağı
09:15 Halide Türkoğlu: Kadınlar barış mücadelesinde ortaklaşıyor
09:14 'Sağlık örgütlerinin sürece dahil olması lazım'
09:13 Kadınların TİS talepleri: Eşitlik
09:11 Hafize İpek: Birlik için elimizi taşın altına koymalıyız
09:09 Kadınların talebi üzerine pazara 'Bazara Jinan' ismi verildi
09:08 Yanan ormanlar bir kez daha ranta mı açılacak?
09:06 Agirî Baro Başkanı: Meclis'teki komisyona desteği memnuniyetle kabul ederiz
09:00 Öcalan'dan görüntülü çağrı: Siyasetin ve toplumsal barışın gücüne inanıyorum
09:00 09 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:07 Abdullah Öcalan'ın tarihi çağrısı yayınlanacak
08/07/2025
23:16 Tetwan festivali 12’nci gününde
23:01 Tülay Hatimoğulları’ndan Karalar’ın tutuklanmasına tepki: Gölge düşürüyor
22:04 Adana Belediyesi önünde tutuklama protestosu
21:54 Halk toplantıları sürüyor: Adım atma sırası devlette
21:42 Mêrdîn’de 13 gündür haber alınamayan kız çocuğu bulundu
21:34 Tutuklanan Manavgat Belediye Başkanı Kara görevden alındı
20:39 Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Karalar tutuklandı
20:23 Tahliye edilen Erbaş: Süreç konusunda umutluyuz
20:04 Suriye, orman yangınları için AB’den yardım istedi
19:03 Gazeteci Üçar cezaevinden çıktı
18:32 Manavgat Belediye Başkanı tutuklandı
18:05 DEM Parti'den AİHM kararına dair açıklama
17:47 Gazeteci Ceylan Şahinli ifade verdi
17:33 Kobanê Davası’nda siyasetçilere verilen yurt dışı yasağı kaldırıldı
17:23 Komisyon için partiler taslaklarını Kurtulmuş’a sundu
16:20 Yüzde 76 engelli hasta tutsağın tahliye başvurusuna ret
16:07 İran’da 5 tutsağa daha idam cezası verildi
16:01 Semsûr Belediye Başkanı Tutdere'ye ev hapsi
15:44 Manavgat Belediye başkanına tutuklama talebi
15:30 Maden yasasına karşı Meclis önüne yürüdüler
15:26 Karalar'a tutuklama, Tutdere'ye adli kontrol talebi
15:12 Özel: Sandığın gücüne savaş açtılar
14:35 31 yılın ardından tahliye edildi
14:20 AİHM'den Demirtaş için ihlal kararı: Siyasi amaçlar nedeniyle tutuklu
14:05 CHP İstanbul İl Başkanı Çelik ifadeye çağrıldı
13:58 Kadınlar Meclis’e seslendi: Barışın hukuki zemini için görev al
13:30 Türkiye, Öcalan'ı yine 'umut hakkı'ndan muaf tuttu
13:09 Sendikalardan belediyelere operasyona tepki
12:57 Özdağ'a ‘MİT’ davasından beraat
12:45 Tülay Hatimoğulları: Meclis kapanmadan Barış ve Demokratik Toplum Komisyonu kurulmalı
12:43 Özgür Özel hakkında fezleke
12:42 Manavgat Belediyesi’nde 7 gözaltı daha
12:27 MİT Başkanı Irak başbakanı ile görüştü
12:21 ABD’li Montag’dan Öcalan’ın çağrısına destek
12:00 Gazeteci Üçar hakkında tahliye kararı
11:57 Meslektaşlarının katledilmesine tepki gösteren gazeteciye soruşturma
11:55 Bahçeli’den 'provokasyon' açıklaması
11:55 İSİG raporu: Haziran’da 164 işçi yaşamını yitirdi
11:40 'Çatışma ve Çocuk Hakikat Komisyonu' kurulacak
11:08 Kelepçe dayatmasını reddeden tutsak: İnsanca tedavi görmek istiyorum
10:55 Vedat Aydın Futbol Turnuvası'nda galip belli oldu
10:52 Hesendîn'de madene karşı gece boyu nöbet
10:52 AKP’li Ölmez’in şikayetiyle gözaltına alınanlardan 3’ü tutuklandı
10:24 Kadınlar 'Barış Yürüyüşü' için Ankara'da
10:19 CHP’li belediye başkanları adliyeye sevk edildi
10:00 İmralı Heyeti ve Adalet Bakanlığı görüşmesi ertelendi
09:37 Elkê'de 3 bölgeye giriş çıkışlar yasaklandı
09:30 Almanya'da 'Mûsa Anter-Hrant Dink: İki Ses, Tek Hafıza' buluşması
09:30 İran: Saldırılarda bin 60 kişi yaşamını yitirdi
09:25 Teksas'ta selde hayatını kaybedenlerin sayısı 104'e çıktı
09:20 Bir sigara gurubuna zam
09:05 Antalya’dan Gimgim’e arıcılık için geldiler
09:05 Halk buluşmaları: Öcalan'a güven tam, eşit yurttaşlık talebi
09:04 İtalyan parlamenter: Öcalan’ı dinlersek çözüme ulaşırız
09:00 Karabudak: Kurulacak komisyona Alevilerin taleplerini ileteceğiz
09:00 08 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
00:47 Hesandîn'de madene karşı nöbet eylemi
00:01 'Demokratik Toplum Buluşmaları' devam ediyor
07/07/2025
23:36 Tetwan Festivali 11'inci günü geride bıraktı
23:26 KCK’den yeni açıklama: Tören canlı yayınlanmayacak
22:12 ABD, HTŞ'yi 'terör örgütü' listesinden çıkardı
21:19 Manavgat Belediyesi soruşturmasında 7 tutuklama
21:14 Adana Demokrasi Platormu: Zeydan Karalar'ı serbest bırakın
20:43 Bakanlık, CHP'li Böcek'i belediye başkanlığı görevinden aldı
20:17 Cizîr'de kaza: Bir kişi yaşamını yitirdi
19:54 Katledilişinin 34'üncü yılında anıldı: Binlerce Vedat Aydın doğdu
19:35 DEDAŞ'tan 'kaçak saldırı': 3 kadın yaralandı
19:27 İmralı Heyeti Adalet Bakanı ile görüşecek
18:39 Balıkesir ve Aydın'da yangın
18:26 Gediz Elektrik'e İzmir yangınları tepkisi
17:37 İmralı'da aile görüşmesi
16:45 İmralı Heyeti'nden açıklama: Sürecin ilerlemesi konusunda karşılıklı irade devam ediyor
16:37 Botan TUHAD-DER Şirnex’te kongreye gitti
16:08 İmralı Heyeti ile Erdoğan görüşmesi sona erdi
15:52 Pêrtag’de pomza ve kum ocağı projesine karşı yürüyüş
15:20 'Kürt Meselesi' araştırması: Çoğunluğa göre çözüm olursa demokratikleşme olur
15:03 İmralı Heyeti ile Erdoğan görüşmesi başladı
14:57 İmralı Heyeti: Yeni aşamanın gerekliliklerini istişare edeceğiz
14:45 Beltur işçileri gözaltına alındı
14:35 Ayşe Barım tahliye edilmedi
14:23 Erdoğan'dan Özel'e tazminat davası
14:23 İşçiler TBB önünde: Suskun kalanlar adaletsizliğe ortaktır
14:07 ÖHD: Tokat Cezaevi’nde tedaviye erişim yok
13:40 İBB operasyonlarını yürüten polis görevden alındı
13:39 Tutsak gazetecinin hastaneye sevkine engel
13:31 Rapor: Kadınların yüzde 65'i evde katledildi
13:04 Zırhlı araçla ezilen Can davasında dosya savcıya gönderilecek
12:49 İzmir ve Kütahya'da yangın
12:13 İmralı Heyeti ile eş genel başkanlar bir araya geldi
12:09 Hanifi Zengin müdür yardımcılığına atandı
12:03 AKP’li Ölmez’in şikayeti üzerine köye baskın: 7 gözaltı
11:51 Yunanistan'da 4,1 büyüklüğünde deprem
11:45 CHP'li tüm belediye başkanları Ankara'ya çağrıldı
11:24 4 asker daha hayatını kaybetti
11:07 EŞİK: Miras hakkınıza sahip çıkın
10:59 Ev baskınında polis şiddeti ve ölüm tehdidi
10:52 İsrail’den Yemen’e hava saldırısı
10:23 Manisa'da iş cinayeti
09:26 Gazeteci Aslan: Tören için Abdullah Öcalan'ın çağrısı bekleniyor
09:07 Vinçten üzerine palet düşen işçinin hayati tehlikesi sürüyor
09:06 Hindistanlı insan hakları aktivist: Kürt mücadelesi ilham verici
09:05 Ev sahibinden yüzde 98 engelli kiracıya tehdit ve hakaret
09:04 ÖHD'li Demir: Sürecin başarıya ulaşması için Öcalan’ın özgürlüğü şart
09:02 Licê'de tarihi mağara kalker ocağı tehdidi altında
09:01 Nerdüş’deki baraj ve HES projesi 12 köyü etkileyecek
09:00 07 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:44 Teksas'ta sel felaketi: Ölü sayısı 82'ye çıktı, 41 kişi kayıp
08:39 Yaşamını yitiren asker sayısı 8'e çıktı
06/07/2025
23:02 Festival, konser ve stand-upla sürdü
22:17 'Sürecin yürütücüsü Öcalan'dır, ona güvenimiz sonsuzdur'
21:02 'Zarok Ma 4 yılda 3 bini aşkın çocuğa eğitim verdi'
20:32 KESK: Tek adam rejimi bundan böyle halk karşısında bulacak
20:16 Gazeteci Soykan serbest bırakıldı