Apê Musa katledileli 32 yıl oldu: Geleneği sürüyor

img

İSTANBUL - Gazeteci-yazar Musa Anter’in katledilmesinin üzerinden 32 yıl geçti. Gazeteci Ender Öndeş, Anter'in duruşuyla efsaneleştiğini ve bıraktığı geleneğin sürdüğünü belirtti.  

Kürt halkının Apê Musa’sı, Kürt bilge Musa Anter 20 Eylül 1992 tarihinde Amed’te katledildi. JİTEM tarafından katledilen Anter’in ölümüne ilişkin dava ise 2 yıl önce zaman aşımı gerekçesiyle düşürüldü. Anter, ardından büyük bir Özgür Basın geleneğini miras olarak bıraktı. Yeni Yaşam gazetesi yazarlarından olan Ender Öndeş, Musa Anter’i ve Özgür Basın geleneği anlattı. 
 
Anter ile tanışmasa da ona dair anlatılanları dinlediğini ve katledildiği günü hatırladığını belirten Öndeş, "Apê Musa'yı benim anlatabilmem zor. Ama böyle insanlar efsane insanlardır. Duyarsınız. Apê Musa, esasında özgür basın öncesinde de var olan biri. Ondan daha öncesinde yeğeni Hüseyin Deniz (Katledilen Özgür Gündem yazarı) için yazdığı yazı vardır. Ben o yazıyı okuduğumda ağlamıştım. Oğlum Hüseyin diyor, ben sana öldü demem diyor. Öldü dersem, seni ben öldürmüş gibi olurum diyor. Ben de gelirim yanına oğlum diyor” diye belirtti. 
 
‘KUŞAKTAN KUŞAĞA GELEN BİR ZİNCİR’
 
Musa Anter’in de yiğeninden kısa bir süre sonra katledildiğini hatırlatan Öndeş, katledilen gazeteciler ve onların ardından bu mücadeleyi sahiplenilme halini bir zincir olduğunu, Anter katledildiğinde henüz doğmamış insanların bugün bu geleneği sürdürdüğünü belirterek, “Zinciri hesaplayabiliyor musunuz? Nasıl bir zincir geliyor? İnsandan insana, kuşaktan kuşağa” dedi.
 
Gazeteci Ender Öndeş
 
Özgür Basın kurulmadan önceki Türkiye’deki sol-sosyalist basın geleneğinden söz eden Öndeş, Devrimci-Yol’un “Demokrat” ve o dönemin Türkiye Komünist Partisi'nin (TKP) “Politika” adında gazetelerinin olduğunu ve dönemlerine göre iyi sayılabileceğini ifade etti. 
 
ÖZGÜR BASIN’IN ÖNEMİ
 
Türkiye’de Özgür Basın geleneğinin ortaya çıkmasının çok önemli bir gelişme olduğunu vurgulayan Öndeş, “Yani bence tarihte, en azından Kürtler açısından söylüyorum, ilk kez Genelkurmay’ın resmî açıklamalarının ya da hükümetlerin resmî açıklamalarının haricindeki alternatif, bir bilgi kaynağı ortaya çıktı. Bunu biz Roboski'de gördük. Roboski'de özgür basın olmasaydı 34 kişilik büyük bir gerilla birliğinin mahvedildiği anlatılacaktı bize. Yine örneğin Güçlükonak Katliamı’nı hatırlıyorum. Ben gazetedeydim, 11 köylüyü öldürüp, minibüste yakmışlardı ve olay o gün PKK'nin üstünde atılmıştı. Öyle görünüyordu ama yerelden bilgiler geldiğinde anlaşıldı ki olay bambaşka. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de onayladı bunu. Resmen ordu tarafından öldürülen insanlar ateşe verilmişti. Ve bunun gibi bir sürü olay var” diye konuştu. 
 
ÖZGÜR ÜLKE’NİN BOMBALANDIĞI SÜREÇ
 
3 Aralık 1994’te Özgür Ülke gazetesinin bombalandığı günden söz eden o dönem sosyalist basında çalıştığını ve herkes gibi kendisinin de olayı duyunca binanın önüne geçtiğini belirten Öndeş, gazetenin sonraki gün “Bu ateş sizi de yakar” manşetiyle çıkışına dair de “Herhalde sosyalistlerin tarihindeki en kısa toplantısı o gün yapılmıştır. Yani üç dakika falan sürdü ve şu karar alındı: ‘Hemen bütün teknik aletlerin büroya getirilmesi ve gazeteye yardımcı olunması. Yani o dönemde takip ediyorduk. Kadırga'daki o ünlü binaya gelip gittiğimiz oluyordu” dedi. 
 
90’LI YILLARIN DAYANIŞMASI
 
Bombalamanın ardından insanlarda büyük bir öfke olduğunu ve güçlü bir dayanışmanın oluştuğunu söyleyen Öndeş, “İstiklal Caddesi’ndeki o eylemi hatırlıyorum ama sadece İstiklal değil. Örneğin Aksaray'da meşhur Ender Mağazası vardır, onun önünde bir sürü gözaltı oldu o gün. Gazetenin satışı yapılıyordu. Bütün siyasi hareketler alıp gazeteyi çeşitli bölgelerde satıyordu. Yani hâkim oldukları ya da ne bileyim daha kendilerini iyi hissettikleri mahallelerde o gün her yerde satış oldu. Ve çok güçlü bir dayanışmaydı, hakikaten teknik malzeme fazlalığı oluştu gazetede. Yani insanlar, dergilerde, sosyalist dergilerde ne varsa hatta yayın evlerinde ne varsa gazeteye getirdiler” dedi.  
 
Gazetelerin bir bir kapatıldığını ancak ardından bir yenisinin çıktığını söyleyen Öndeş, “Özgür Basın her zaman yani deyim yerindeyse alemin yıldızı gibi oldu. Yani bir gözümüz her zaman oradaydı. Hep öyle yürüdü iş yani” şeklinde kaydetti. Öndeş, 1990’lı yıllarda Türkiye’deki devrimci ve demokrat kesimlerin dayanışmasının daha güçlü olduğunu ancak bu dayanışmanın bugün aşındığını dile getirdi. Öndeş, bunun da kaynağını sol hareketlerin zayıflamasından aldığını belirtti. 
 
'YÜK ÖZGÜR BASININ ÜSTÜNE KALIYOR'
 
Türkiye’de Özgür Basın’a “Türkiye cephesindeki haberlere çok fazla, yoğunlaşmıyorlar, kendi haberlerini veriyorlar” diye yapılan eleştirilere de değinen Öndeş, “Ama sen de Kürtlerin haberlerini ver o zaman. Yani zaman zaman biz, gazetede onca yıldır hatırlarım ben, her toplantıda konuşuruz bunları. Ya işte şu haberlere de öncelik vermek lazım diye ama habere bakıyorsun, örneğin gazeteciler Federe Kürdistan tarafında ya da Rojava'da öldürülmüş. Bu haberi kim verecek? Yok, başkası yok. Ve mecburen sen onu manşete çıkarıyorsun. Yani Kürt basını şunu istemez mi? Yani hem ülkede hem Kürdistan'da hem Rojava'da hem buradaki insan hakları ihlallerini, cinayetleri, yargısız infazları, bütün muhalif gazeteler verse de bizim yükümüz azalsa, istemez mi? Elbette ister. Ama olmuyor bu, olmayınca da köşede kalıyor. Özgür Basın'ın üstünde kalıyor” diye vurguladı.
 
BİRAND’IN İTİRAFI
 
Gazetecilere yönelik baskı, tutuklama ve katletmeleri “gerçeği açığa çıkartmanın bedeli” olarak tanımlayan Öndeş, “Herkes kendi işini yapıyor. Yani sen gerçekleri ortaya çıkarıyorsun, yalan perdelerini yırtıyorsun. Onlar da seni tutukluyor. Tabi karşı taraf ne kadar sıkışmışsa, o kadar fazla saldırıyor. Kürtlerin siyasi partisi var ve yok edemiyor. Her seferinde insanları tutukluyorlar ama bitmiyor.  Hiçbiri bitmeyince haberciye geliyor sıra. Yani haberciye saldırmak zorunda kalıyorlar. Mehmet Ali Birand itiraf etmişti bir defa. ‘Ya biz berbat gazetecilik yaptık. Ordu ne diyorsa onu verdik’ diye itiraf etmişti. Ama o gazetecilik de bitti” diye konuştu.
 
‘ÖZGÜR BASIN ÜLKENİN GERÇEĞİ’
 
Özgür Basın’ın tirajının içinde bulunduğu yeri ifade etmeyeceğini, Kürt siyasi hareketinin Ortadoğu’da bir odak noktası olduğunu belirterek Öndeş sözlerini şöyle tamamladı: “Şu anda bütün elçilikler, hükümet makamları, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı hepsi, hepsi her sabah yasakladıkları siteler var ya hepsine giriyorlar. Hepsini okuyorlar. Sen beğen beğenme. Yani Esad nasıl bir odak noktasıysa, Kürt hareketi de bir odak noktası. Mecbur okuyorsun. Her röportajı okuyorlardır. Yani Türkiye'de ya da Ortadoğu'da siyasetle uğraşıyorsan, sen her sabah şöyle yapmak zorundasın. Ulusalcılar ne diyor mesela? Cumhuriyet okursun değil mi? İktidar cephesi ne diyor? 3-4 tane gazete var orada. Onlara bakarsın. Kürtler ne diyor? Oraya da bakmak zorundasın. Hayatın gerçekliği böyle. Nasıl ki 40 yıldır devrimci hareket konusunda ‘bitirdik’ lafının bir anlamı yoksa gazetecilikte de habercilikte de ben bunu bitirdim diye bir şey yok.”

Diğer başlıklar

20:10 Ma Music Günleri 3’üncü gününde: Çocukları müziksiz bırakmayacağız
19:59 Depremin 28’inci ayında adalet çağrısı
19:45 Şirnex’te yüzlerce kişi çocuklar için yürüdü
19:32 Erdoğan, Pezeşkiyan ile telefonda görüştü
19:26 ABD-İran görüşmesi iptal edildi
19:19 Önder'in anısına uçurtma şenliği
19:15 Ankara’da engelliler hakları için yürüdü
19:07 Wan'da Kaytan ve Altun için anma
18:54 Zelenskiy: Ortadoğu'da gerilim tırmandığında İsrail'e yardım artıyor
18:23 Ekinci’nin taziyesine kitlesel ziyaret
18:17 Aleviler Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’nı tartıştı
17:52 Amed’de uyuşturucuya karşı yürüyüş: Tedbir almak zorundayız
17:39 MGK'den Gazeteci Perihan Erkılınç için dayanışma çağrısı
17:22 Xana Axpar’da traktörün altında kalan işçi yaşamını yitirdi
17:22 Sağlık Çalıştayı: Kadının öz bilgisine kulak verilmeli
17:01 ‘Köye dönüş haktır engeller kaldırılsın’
16:59 Kürt siyasi parti ziyaretlerinde Kürtlerin birliği ön plan çıktı
16:38 Adana'da 'Direnişten Geleceğe 15-16 Haziran' Sergisi
16:28 Kıbrıs paneli: Adada barışçıl bir gelecek nasıl mümkün olabilir?
16:19 DBP: Cinsel istismarla ahlaki politik toplum değerleri hedef alınıyor
15:53 PJAK’dan İran açıklaması: Özgürlük halkın demokratik mücadelesindedir
15:23 İsrail’in saldırıları sürüyor: 3 bilim insanı öldürüldü
15:18 İHD Wan’da ve İzmir'de kongreye gitti: Öcalan’ın çağrısını sahiplenelim
15:16 Hayati tehlikesi bulunan tutsaklara özgürlük çağrısı
15:11 3 kentte Altun ve Kaytan anması
14:50 Zeyrek'in ölümüne dair 3 tutuklama
14:47 Bayındır: Saldırgan tutumdan vazgeçilmeli
14:31 İzmir ve Aydın'da orman yangını
14:03 Tutsak kadınlara dayanışma kartları
13:49 KHK eylemi: Ülkeye barış gelmeli
13:38 TTB’den 'savaşı durdurun' çağrısı
13:20 Kayıp yakınlarından yüzleşme çağrısı
13:02 Tahliyesi 5 kez ertelenen İşçi tahliye oldu
12:28 Şenyaşarlar anması: Barış için adım atılmalı
12:27 Cumartesi Anneleri 1055'inci haftada Nurettin Çur'un akıbetini sordu
12:21 İsrail'in Tebriz'e saldırısında 2 komutan öldürüldü
11:58 Bakırhan: Öcalan'ın Kürt liderlerle görüşmesi sürece katkı sunar
11:57 İran: Müzakerelere katılıp katılmayacağımız belli değil
11:12 Dernek başkanı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi
11:00 15 kentin baro başkanı süreç gündemiyle Ankara’ya gidecek
10:50 Gerry Adams'tan Öcalan'a destek: Özgürlüğü hayati önemdedir
10:29 İran'da yeni Genelkurmay Başkanı atandı
10:08 İran Hürmüz Boğazı'nı kapattı
10:07 Şirnex’teki cinsel istismara ortak tepki: Failler cezalandırılsın
10:01 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödüllerı düzenleniyor
09:53 Büyük İşçi Direnişi'nin yıl dönümü: Mücadeleyi büyütelim
09:40 İşçi servisi kaza yaptı: 20 yaralı
09:06 İran'dan İsrail'e yeni füze saldırısı
09:03 Türkmenlerden süreç değerlendirmesi: Abdullah Öcalan'a güveniyoruz
09:03 Dr. Yıldız Önen: Sığınmacılara mültecilik hakkı verilmeli
09:03 Dêrsimliler: Saldırılar dursun, Meclis'te komisyon kurulsun
09:03 İktidarın süreç sınavı: Yerel yönetimler
09:02 Mexmûrlular Öcalan'ın çağrısının arkasında: Fırsat kaçırılmamalı
09:00 14 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
13/06/2025
23:45 Lübnan, hava sahasını uçuşlara kapattı
23:29 Macron: İran'ın nükleer silahları hepimize yönelik bir tehdit
23:22 İran: İsrail'e saldırılar sert ve kararlı olacak
23:16 Manisa'da iş cinayeti
22:44 Şemrex'te tarım arazisinde yangın
22:03 İran, İsrail'e füze ile saldırdı
21:49 Şirnex’te tecavüz protesto edildi: Uyuma çocuklarına sahip çık
21:13 Husilerden İsrail’e füze saldırısı
21:08 Putin'den İsrail-İran arasında arabuluculuk yapma teklifi
20:24 7'nci Ma Music Günleri 2'nci gününde
20:10 Netanyahu: Saldırılar sürecek, İran karşılık verecek
20:00 İsrail'in saldırıları sürüyor: Tahran'da patlama sesleri duyuldu
19:31 31 yılın ardından tahliye olan Ahmet Tekin ziyaret edildi
19:25 Wan'da kayyım tahribatı anlatıldı
19:17 Reyhan Hacıoğlu cezaevinden çıktı: Kaldığım yerden devam edeceğim
18:37 DEM Parti: İsrail saldırıları bölge halklarını riske sokuyor
18:27 Netanyahu, Trump ve Putin ile görüştü
18:12 Ankara'da İsrail saldırıları gündemiyle toplantı
17:57 30 yıllık tutsaklığın ardından tahliye edilen Ekinci yaşamını yitirdi
17:41 KCK’den İsrail’in saldırılarına ilişkin açıklama
17:21 Bahçeli: İsrail’in nihai hedefi Türkiye’dir, güç kullanarak yanıt verilmeli
17:09 BM Güvenlik Konseyi, İran'ın talebiyle bugün toplanacak
16:56 'Şeklen iyi halli' denilerek tahliyesi 8 ay ertelendi
16:46 Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu açıklandı
16:34 Şemrex'teki yangın bölgesi yeniden alev aldı
16:16 İran'a saldırı: 78 ölü, 329 yaralı
16:03 Türkiye 4 ülkeye hava yolu seferlerini iptal etti
15:53 Bakırhan siyasi partileri ziyaret edecek
15:50 Bağdat'taYeşil Bölge’nin tüm yolları kapatıldı
15:44 Eskişehir Ekoloji Derneği kuruldu
15:41 Queen Seracılık'ta yetki davası görüldü
15:24 DEM Parti'den Pirsûs'ta çiftçi buluşması: Üreticinin yanındayız
15:16 Temel Conta davasında bilirkişi raporu beklenecek
15:00 Erdoğan: İsrail bölgeyi felakete sürüklüyor
14:55 Pezeşkiyan: Güçlü ve sert yanıt verilecek
14:55 3 ülke liderinden İran görüşmesi
14:39 Göç Haftası programı açıklandı: Topraklarınıza dönün
14:19 Kakşar Oremar: Saldırılar İran’ı nükleer üretiminden vazgeçirmeye yönelik
14:17 Şirnex’te ağaçlık alanda yangın
13:44 Yangın mağdurlarıyla dayanışma komisyonu kuruldu
13:38 Trump'tan yeni açıklama: Sonraki saldırılar daha acımasız olacak
13:28 Sulama kanalına düşen işçinin cenazesi bulundu
13:28 Şemrex’te yangın: Bir noktada kontrol atına alındı, başka yerde çıktı
13:17 İzmir'de ormanlık alanda yangın
13:16 KESK: Kamu emekçileri 14 yıldır toplu iş sözleşmesiyle oyalanıyor
12:57 İsrail: Saldırıların ilk aşaması tamamlandı
12:56 Federe Kürdistan Bölgesi'ndeki tutsaklar hakkında bilgi istenildi
12:48 Kadın katliamında beraat gerekçesi: Şiddet uygulaması öldürdüğü anlamına gelmez
12:42 İsrail’den İran’a yeni saldırı: Tebriz ve Şiraz hedef alındı
12:41 'Deprem üretme zamanı gelen’ 30 fay belirlendi
12:39 Gazeteci Reyhan Hacıoğlu hakkında tahliye kararı
12:22 İran BM'yi acil toplantıya çağırdı
12:05 Ailelerden İmralı'ya gitmek için başvuru
12:01 NATO: İsrail’in İran saldırısı tek taraflı
12:00 Prof. Kothari: Yüzümüzü Abdullah Öcalan’a çevirmeliyiz
11:26 İran öldürülen komuta kademesi yerine yeni isimler atadı
11:05 Miks'te şüpheli çocuk ölümü
11:03 Sivas'ta deprem
11:03 Şemrex'te orman yangını
10:51 IAEA: İran’ın nükleer tesislerinde sızıntı yok
10:43 Türkiye'den saldırılara dair ilk tepki
10:26 ‘Gençlik ve Demokratik Toplum’ konferansı programı açıklandı
10:14 Michael Hardt: Öcalan'ın kararını takdir ediyor ve destekliyorum
10:06 Kayyım sosyoloğu tuvalet temizlemede görevlendirdi!
10:04 Suriye'de neler oluyor?
09:54 Gezici Çocuk Tiyatro Günleri düzenlenecek
09:38 İran, ABD ile nükleer müzakereleri durdurdu
09:18 Ankara'da yurttaşlar sürece dair ne düşünüyor?
09:11 İran'dan insansız hava araçlarıyla misilleme
09:05 Kadın gazetecilere polis şiddetine takipsizlik
09:04 Riha Ticaret Odası yöneticisi: Geleceğimiz için süreci destekliyoruz
09:04 Silopiya’da katledilen 3 kadının anneleri: Öcalan'ın özgürlüğü sağlanmalı
09:03 Kuzey ve Doğu Suriye'yi ziyaret eden Degenhardt: Sol bir bakış açısından en umut verici model Özerk Yönetim
09:02 Gençler 'Demokratik Toplum' konferansında buluşacak
09:01 Halkların temel hakkı, iktidarların korkusu: Anadil
09:01 Wan'da 4 bin öğrenci MESEM'e kayıtlı: Aileler eğitimden umudu kesti
09:00 13 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:40 Trump: Misilleme olursa İsrail'i savunuruz
08:39 Irak hava sahasını kapatıp tüm uçuşları durdurdu
08:33 İsrail saldırısında hayatını kaybedenler
08:26 4 gazeteci gözaltına alındı
08:12 ABD'den ilk açıklama: Operasyonda rolümüz yok
08:10 İsrail'de olağanüstü hal ilan edildi
08:08 İran: İsrail kendisi için acı bir son hazırladı
08:05 Netenyahu: Tehdidi ortadan kaldırılana kadar operasyon sürecek
07:49 İsrail'den İran'a büyük saldırı
12/06/2025
23:55 Mihemed Şêxo’nun hayatını anlatan belgesel seyirciyle buluştu
23:06 Hindistan’da uçak kazası: Sadece 2 kişi sağ
22:53 İsviçre kentlerinde eylem: Türkiye’nin saldırılarına acil müdahale edilsin
20:52 7’nci Ma Music Günleri başladı
20:06 Kadınlar barışı konuştu: Sorumluluk almalıyız
20:02 Akın Birdal: Saldırılar sürüyor, yol haritası çıkartılmalı
19:59 Balıkesir'de tarla yangını
19:57 Iğdır Cezaevi’nde intihar iddiası
19:52 Filistin için yürüyen kitleye polis saldırdı: Çok sayıda gözaltı
19:43 Wan’da STÖ buluşması: Abdullah Öcalan'ın çağrısına sahip çıkalım