Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü: Devlet hukuku içselleştirmeli

img

RIHA- “Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü”nü mücadeleyle karşıladıklarını belirten Nazım Babaoğlu’nun ağabeyi Cemal Babaoğlu, karanlıkta kalan olayların aydınlatılması, devletin hukuku içselleştirmesi taleplerinin karşılık bulmadığını söyledi. 

Birleşmiş Milletler (BM) 2011 yılında 30 Ağustos'u “Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü” olarak kabul etti. Dünyanın dört bir yanında siyasi kimlikleri sebebiyle kaybettirilen ve birçoğunun cenazesi dahi bulunmayan kayıpların yakınları ise, aralıksız yakınlarının akıbetini soruyor. 
 
Türkiye ve Kurdistan’da 1980 ve 1990’lı yıllarda Kürtler başta olmak üzere sosyalist ve demokratlara yönelik gerçekleştirilen “fail meçhul” cinayetler ve gözaltında kaybetme politikası uygulandı. Hafıza Merkezi'nin ulaştığı ve zorla kaybettirildiğini doğruladığı 500 kaybın 28’inin (en küçüğü 3 yaşında olmak üzere) 18 yaşının altında olduğu, bu kayıplardan 482’sinin erkek 18’inin ise kadın olduğu tespit edilirken, kayıplardan 282’sinin hala bedenine ulaşılamadığı kaydedildi. Direkt devlet güçleri ya da devlet tarafından yıllarca kabul edilmeyen JİTEM tarafından gerçekleştirilen bu saldırılara dair cezasızlık politikası etkin oldu. 
 
İLK YARGILAMALAR
 
Meclis araştırması sonucu 1999 yılında hazırlanan Susurluk raporundan sonra JİTEM ile ilgili ilk iddianame kabul edildi. Ancak günümüze kadar süren davaların çoğu ya zaman aşımı ya beraat ya da seçilen birkaç ismin birkaç yıl hapis cezası almasıyla sonuçlandı. Cezasızlık politikalarının yanı sıra kayıp yakınları, gittikleri mahkemelerde pek çok kez başka hak ihlallerine ve hukuksuzluklara maruz kaldı. Ancak ailelerin hiçbiri mücadeleden vazgeçmedi. Bu mücadelenin en bilinen sembolleri Cumartesi Anneleri  ilk eylemlerine 27 Mayıs 1995 tarihinde Cumartesi günü Galatasaray Meydanı’nda başladı. Kayıp yakınlarının mücadelesi daha sonra birçok kente yayıldı. 
 
 
NAZIM BABAOĞLU
 
Hala zorla kaybettirilen yakınlarından izler aramaya devam edenler arasında 12 Mart 1994’te kendisine gelen “acil haber var” telefonuyla gittiği Riha’nın Sewreg (Siverek) ilçesinden bir daha dönemeyen Özgür Gündem gazetesi muhabiri Nazım Babaoğlu’nun ailesi de yer alıyor. Gazeteci Babaoğlu’nun kaybedilmesinin ardından ailesi ve Özgür Gündem gazetesinde birlikte çalıştığı meslektaşları, yıllarca hukuksal mücadele verdi. Bu süreçte ailesi ve meslektaşları, yürütülmeyen soruşturma sebebiyle olayın tanıklarına dahi kendi imkanlarıyla ulaştı. Ancak yargılama, kayıtlara geçen beyanlar ve delillere rağmen ailenin suç duyurusunda bulunduğu Urfa Savcılığı tarafından "delil yetersizliği" gerekçesiyle başlatılmadı. 
 
Aile, 10 yıl süren soruşturma sürecinin ardından verilen kararı Danıştay’a taşıdı. Burada da 10 yıl bekletilen karar, 2018 yılında Danıştay’ın olumsuz kararıyla son buldu. Aile aynı yıl “yaşam hakkı ihlali” kapsamında Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvuruda bulundu. Ancak AYM de yapılan başvuruyu, soruşturmanın devam etmesi ve başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle “kabul edilemez” buldu. Aileye tebliğ edilen AYM’nin gerekçeli kararında, aile bireyleri hakkında “Dönem dönem terör örgütü üyesi veya propagandasından sabıka kayıtları olduğu ve mahkemelerde yargılandığı”, bunun yanı sıra nüfus kayıtlarında inceleme yapıldığı ve “Nazım’ın hala yaşıyor olduğu” beyanları yer aldı. 
 
KAYIP NAZIM HAKKINDA SORUŞTURMA
 
Son olarak aile avukatlarının yaptıkları UYAP sorgulamalarında, Nazım Babaoğlu’na ilişkin yürütülen soruşturma dosyasının esas numarasının 2015 yılında değiştirildiği ve Babaoğlu’nun “maktul” olarak gösterildiği dosyaya aranan bir şüphelinin eklendiği, 2021 yılında ise gazeteci Babaoğlu hakkında “örgüt üyeliği” iddiasıyla soruşturma başlatıldığı ortaya çıktı. Her iki soruşturma dosyası için alınan kısıtlılık kararı nedeniyle avukatlar ve aile, dosyanın ayrıntılarına ilişkin bilgi edinemedi. 
 
Nazım'ın kaybedilmesinden günümüze kadar pek çok hukuksuzlukla karşı karşıya kaldıklarını ifade eden ağabeyi Cemal Babaoğlu, 1990’lı yıllarda JİTEM, Hizbullah gibi yapılanmalar eliyle gerçekleşen kaçırma ve katletme politikasına dikkati çekti. 
 
Babaoğlu, “Diyorlardı ki işte ‘Hizbullah yapıyor, JİTEM yapıyor’ ya da TİT yani Türk İntikam Tugayı dedikleri oluşumların bu cinayetleri işlediklerini söylüyorlardı. Bunlardan İçişleri Bakanlığı’nın ve Genel Kurmay Bakanlığı’nın haberinin olmadığı iddia edildi ama sonra ki itiraflarda görüldü ki bunlar devletin memuruydular. Hatta maaş bordroları vardı” dedi. 
 
NAZIM'IN KAYBEDİLME SÜRECİ
 
1990’larda insan kaybetmelerin sıradanlaştırılmaya çalışıldığını belirten Babaoğlu, özellikle “ana akım” medyanın bu tür olaylardan hiçbir şekilde bahsetmediğini ifade etti. Babaoğlu, Nazım’ın kaybedilmesi ardından kendilerinin de bu gerçeklikle tanıştıklarını dile getirerek, şunları belirtti: “Nazım Gündem gazetesinde muhabirken Siverek’e gitti ve bir daha kendisinden haber alamadık. Gerek valilik, gerek Siverek Kaymakamlığı hem yazılı hem sözlü beyanlarında kimseyi gözaltına almadıklarını söylediler. Görgü tanıklarına rağmen savcılık hiçbir şekilde harekete geçmedi. Dönemin Başbakanı Tansu Çiller, İçişleri Bakanı da Mehmet Ağar’dı. Bunlar da hep ‘terör bitecek’ maskesiyle Kürt halkı üzerinde terör estirdiler. Yani daha sonra anlaşıldı ki Çiller hükümeti, bir terör hükümetiydi. O dönem evladını, eşini, kardeşini kaybeden soluğu adliyede alıyordu. Sonra vali ile görüşülürdü. Bunların hiçbirinden ses çıkmayınca aileler İHD’ye başvurmaya başladı. Orada tutanaklar tutuldu, görgü tanıklarının hepsi kayıt altına alınmaya başlandı. Sonra aileler ‘Kayıplar bulunsun failler yargılansın’ diyerek eylemlere başladı.” 
 
YÜZLEŞME ÇAĞRISI 
 
Kayıplarla yüzleşmeme gerçeğinin eski iktidarlar gibi AKP tarafından da sürdürüldüğüne işaret eden Babaoğlu, iktidarın Cumartesi Anneleri başta olmak üzere kayıp yakınlarına yönelik engellemeleri hatırlattı. Kayıp ailelerinin çoğunun cenazelerine dahi kavuşamadıklarını ve bu ailelerden biri olduklarını belirten Babaoğlu, bu 30 Ağustos’ta gidecekleri bir mezarlarının olmadığını belirtti. 
 
Annesinin “Madem öldürdünüz bari cenazemi verin, hiç olmazsa üzerinde dua edecek bir mezarımız olsun” dediğini söyleyen Babaoğlu, yıllarca İHD ile birlikte hukuk mücadelesi verdiklerini belirterek, “Bu toplumsal bir mücadeleydi. Karanlıkta kalan olayların aydınlatılması, devletin hukuku içselleştirmesi, evrensel yasalara yönelmesi gibi taleplerimiz oldu. Bu taleplere karşılık devlet hep ‘biz terörle mücadele ediyoruz’ cevabı verdi. Bu yüzyıllık ırkçı ve tekçi anlayışının, bu ülkeye neler kaybettirdiğinin muhasebesini yapmaları gerekiyor” ifadelerini kullandı. 
 
MA / Ceylan Şahinli
 

Diğer başlıklar

26/08/2025
23:41 Ümraniye’de şölen: Öcalan'ın çağrısıyla yeni bir kapı açıldı
23:08 Gazetecilik meslek örgütlerinden İsrail’e tepki: Gazetecilere yönelik saldırılar savaş suçudur
22:50 BM: Gazze'de 36 binden fazla kişi zorla yerinden edildi
22:42 DGD-KON’dan Ortaylı ve Başer’e tepki
21:37 'Kürt Soykırımı Konferansı' sona erdi
21:28 Riha'da mitinge katılım çağrısı
20:57 Talabani: Yeni Suriye’de Kürtlerin hakları garanti altına alınmalıdır
20:07 Wan'da 'Kadın yaşamdır, yaşam kendini yönetmektir' buluşması
19:47 Sincan Cezaevi'nde işkence iddiası
18:12 Süveyde ve Dera yolunda silahlı saldırı: Bir kişi yaşamını yitirdi
17:14 Hakem Kurulu'nda zam oranı belli oldu: Sendikalar çekildi
16:54 Beşiktaş Belediyesi soruşturmasında iddianame kabul edildi
16:07 30 yıllık tutsağın tahliyesine ‘entegre olmaya hazır değil’ engeli
16:02 178 edebiyatçıdan 'ifşa' açıklaması
15:46 Licê'de askerden mezar yıkma girişimi
15:33 Hasta yakınını taciz eden doktor görevden uzaklaştırıldı
15:25 Bir ayda 197 kişi idam edildi
15:24 Barış İçin Toplumsal Girişim'den 1 Eylül çağrısı
15:18 Süveyda’da hayatını kaybedenlerin sayısı bin 895’e yükseldi
15:17 Qoser'de buluşma: Artık kimse bir diğerinden üstün olmasın
15:16 ABD: Hizbullahın ‘silahsızlandırma’ kararı uygulanmalı
15:09 Nanaxanim Babazade'nin serbest bırakılması istendi
15:05 Erdoğan ve Bahçeli'yle görüşen Türker: Görüşme olumlu havada gerçekleşti
14:53 Özerk Yönetim ve ABD heyeti Ürdün’de görüştü
14:26 Bağdat ile Hewlêr arasındaki ‘mali’ anlaşmazlık sürüyor
14:23 Suriye'ye karadan giren İsrail güçleri 1 kişiyi öldürdü
14:16 İran’da kadın aktiviste 1 yıl ceza
14:15 Gazze’de 24 saatte 75 kişi öldürüldü
13:59 Kırşehir Cazaevi'nde hak ihlalleri artıyor
13:15 İmamoğlu çiftinin avukatı gözaltına alındı
13:14 Mücahit Birinci ifadeye çağrıldı
13:01 Erdoğan’dan Suriye açıklaması: Kürtlerin teminatı Türkiye’dir
12:38 HRW: ABD personeli Gazze'deki savaş suçlarından yargılanabilir
11:58 İHD Dêrsim'deki arama noktalarının kaldırılmasını istedi
10:21 DEM Parti Heyeti Perşembe günü İmralı'ya gidecek
09:12 Kabayel: Süreç Aleviler için tarihidir
09:11 Meral Danış Beştaş: Sürecin tarafı ve muhatabı Öcalan’dır, dinlenmeli
09:10 İstanbul'da 1 Eylül'ün adresi Rıhtım Meydanı
09:09 Ankara’da sürecin nabzı: Toplum kalıcı bir barış istiyor
09:08 Mandela’nın avukatı: Öcalan’ın açıklamaları herkes için barış ve adalet umudu sağlıyor
09:08 Şanar Yurdatapan: Türkiye'nin demokratikleşmesi tek tarafın attığı adımlarla gerçekleşemez
09:05 Nurgül Çelebi: Toplumsal barışın sağlanabilmesi için din iktidar aracı olmaktan çıkarılmalı
09:04 AKP'li belediye gerçeğini kurutup yerine yapayını yaptı
09:03 Terlikle hastaneye gitmeyi reddeden tutsağın sevki iptal edildi
09:00 26 AĞUSTOS 2025 GÜNDEMİ
08:08 ABD heyeti Ebdî ve Şara ile görüştü
08:02 Gazze'de 7 Ekim'den bu yana 246 gazeteci öldürüldü
25/08/2025
21:41 Cizîr’de kadınlardan 'barış' buluşması
21:24 TOKİ’de iş cinayeti
20:14 Yenişehir ilçesinde yangın: 3 yaralı
20:08 Binden fazla aktivistten Şerife Muhammedi için çağrı
19:29 DEM Parti Eş Genel Başkanları'ndan Bengi Başer hakkında suç duyurusu
16:58 Yousefi’nin ‘Ronahiya Jin’ sergisi Wan’da açıldı
16:27 Mêrdîn’de yüksek fatura protestosu
15:58 Riha ve İzmir'de ‘Demokratik toplum için barışa ses ver’ çağrısı
15:18 Tecrit sürüyor, toplum adım bekliyor: Erdoğan'dan 'sabır' açıklaması
14:56 33 yıllık tutsaklığın ardından kardeşinin mezarına ziyaret
14:23 Komisyonun 6 ve 7'nci toplantılarının programı belli oldu
14:07 Geri gönderme merkezinde tutulan Nanaxanim Babazade için eylem
12:53 Wan'da kaza: 2 ölü, 3 yaralı
12:52 DBP Kadın Meclisi: Şiddet artıyor, devlet kurumları sessiz
12:52 Kadın tutsaklardan Meclis Komisyonu’nda Kürtçe engeline tepki
12:25 DEM Parti İmralı Heyeti bu hafta İmralı'ya gidecek
12:00 Temelli: Öcalan ile görüşmeyen komisyon yol alamaz
11:39 Bursa'da 3.4 büyüklüğünde deprem
11:38 Bedlîs’teki yangın söndürüldü
11:32 İmalat sanayisi kapasite kullanımı son 5 yılın gerisine düştü
10:59 Gazze'de 2'si çocuk 11 kişi daha açlıktan hayatını kaybetti
10:54 İran'ın nükleer programı görüşmesi Cenevre'de yapılacak
09:57 Foza Yûsif: Türkiye yapıcı bir rol üstlenmeli
09:46 Alevilerin beklentisi eşit yurttaşlık
09:37 Avrupa'daki belediye başkanları İmamoğlu için İstanbul'a gelecek
09:16 Taraftar cezalara karşı Amedspor'un yanında
09:13 Xwebûn 'Dil kırmızı çizgidir' manşetiyle çıktı
09:07 Diyanet hutbesine tepki: Kadınlar etkin mücadele vermeli
09:05 'Tecridin 7 penceresi' 3 dile çevrildi
09:03 Kızıl Parti Sekreteri Yağan: Öcalan'ın özgür tartışma koşulları oluşturulmalı
09:01 Spor ve sohbete 'personel eksikliği', kitaba 'sakıncalı' engeli
09:00 25 AĞUSTOS GÜNDEMİ
24/08/2025
23:55 Tülay Hatimoğulları: Tarihi fırsat elde etmiş durumdayız
23:37 Amedspor'dan farklı galibiyet
22:19 Sındırgı’da 4,8 şiddetinde deprem
22:06 31 yıl sonra tahliye olan Gülten Akgül’e ziyaret
21:51 Amedspor-Sivasspor maçı başladı
21:06 İsrail’den Yemen’e hava saldırısı: 2 ölü, 5 yaralı
20:52 Halk Amedspor’u LED ekrandan izleyecek: İşte taraftar, işte şampiyon
20:23 Pirsûs’ta yürüyüş: Barış gelmeden hiçbir sorun çözülmez
19:55 Kadınlardan barış zinciri ve serbest kürsü
19:29 İstanbul’da 1 Eylül Dünya Barış Günü etkinliği
18:00 Kahire’de ‘umut hakkı’ ve tecrit tartışıldı
17:46 İspanya’da Ağustos'ta aşırı sıcaklar rekor kırdı
17:13 Gimgim’daki inanç festivali halaylarla sona erdi
17:00 Bangladeş ve Pakistan ilişkileri normalleştirme kararı aldı
16:50 Bakırhan: Kürt halkının hafızasını dengbêjler korudu
16:44 Bekçilerin darp ettiği genç 'mukavemetten' tutuklandı
16:00 'Kürtler ve Türkler tarihsel bir eşikte: Barış tereddütsüz desteklenmeli'
15:27 İstanbul’da şüpheli kadın ölümü
15:25 Afganistan’da kamuya açık kırbaç cezası
15:17 NADA’dan Hesfa Vadisi için uluslararası soruşturma çağrısı
15:04 ABD Irak’taki güçlerini çekiyor
14:35 Tülay Hatimoğulları: Komisyon zaman kaybetmeden Öcalan’la görüşmeli
13:06 İran’da idam cezası verilen üç tutsaktan haber alınamıyor
12:46 Licê’deki yangın kontrol altına alındı
12:13 Özerk Yönetim: Şam Hükümeti inkar siyasetini meşrulaştırmaya çalışıyor
11:22 Kadınlara yeni anayasa çağrısı: Gelin sözümüzü ortaklaştıralım
11:18 MSD: 25 Ağustos’taki anayasa çalıştayı ertelendi
11:11 Öğrencileri taşıyan minibüs TIR'a çarptı: 2 ölü, 10 yaralı
11:03 14 yaşındaki çocuk ateşli silahla yaşamını yitirdi
10:26 Alevi sanatçılar süreçten umutlu
09:53 Jin dergi kadın gazetecilerin mücadelesini kapağına taşıdı
09:07 Licik’te 30 yıldır bêrîvanlık yapıyor: Jeotermal doğamızı yok edecek
09:06 Fazla mesai dayatmasına tepki: Sağlıktaki sorunlar kökten çözülmeli
09:05 Gabar’daki petrol faaliyetleri nedeniyle 3 binden fazla insan aylardır susuz
09:03 Komisyonda konuşan İHD Başkanı Yılmaz: Öcalan’ın dinlenmesi gerekiyor
09:02 Kayyım mağduru işçiler 25 gündür direnişte
09:02 İncirde verim düştü
09:00 24 AĞUSTOS 2025 GÜNDEMİ
08:54 Meteoroloji’den sağanak yağış uyarısı
07:00 Mereş’te 4 büyüklüğünde deprem
23/08/2025
23:44 Hums’taki hastaneler hizmet dışı
22:34 Gimgim’da inanç festivali 2’nci gününde
22:26 İstanbul'da halk şöleni: Barış için Abdullah Öcalan’ın koşulları değişmeli
22:11 Kerboran'da müzik festivali sona erdi
21:53 Seyircisiz oynanacak Amedspor maçı için LED ekran kurulacak
21:47 Süveyda'da 'ulusal ordu' kuruldu
21:13 Mamak'ta halk buluşması
20:38 Bakırhan: Sayın Öcalan ile yapılan görüşmeler azaldı, bu yaklaşımdan vazgeçin
20:06 Gültan Kışanak: Komisyon Öcalan’ı dinlemeli, bu bir dayatma ve siyasi talep değildir
20:01 Jandarma, Önder ve Demirtaş’ın fotoğraflarını söktü
19:47 Bayındır: Öcalan'ın fiziki özgürlüğünün zamanıdır
19:03 Wan mitinginde Öcalan posterleri
18:35 Meletî’de yangın devam ediyor
18:17 Onbinlerin katıldığı Wan mitingi: Komisyon Sayın Öcalan ile görüşmeli
17:56 Geçiş Hükümeti: Kuzey ve Doğu Suriye ile Süveyda’da öngörülen seçimler iptal edildi
17:51 Hakem kurulu zam oranını belirlemek için toplandı
17:45 Gülistan Tara’nın mezarı başında anma: Bizi güçlü tutan hakikat mücadeleleri
17:40 Wanlılar miting alanına gelmeye başladı
16:59 Yangından etkilenen mahallelerde inceleme ve anket
16:37 Bakırhan, mesire alanının açılışını yaptı
16:16 KESK’ten Gazze protestosu: Katil İsrail Filistin'den defol
16:00 Munzur Gözeleri'nde 'mescit' protestosu: Rızasız her iş zulümdür
15:20 Katledilen gazeteciler anıldı: Mücadeleleri yol gösteriyor
15:01 GGM'de tutulan Nanaxanim Babazade deport edilmek isteniyor
14:56 Bahçeli'den 'çatlak' iddialarına yanıt
14:53 İstanbul'da kadınlardan ‘barış zinciri’ eylemi
14:33 Sındırgı'da 4.1 büyüklüğünde deprem
14:24 700'üncü F Oturması eylemi: Tüm hasta tutsaklara özgürlük
13:36 İktisatçı Eğilmez: Facianın büyüklüğü 60 milyar doları aştı
13:24 Derince'deki yangın baraka ve konteynerlere sıçradı
13:22 Cumartesi Anneleri eylemi: Barış hakikati konuşarak gelir