Seyit Rıza’nın silahşoru

img
DERSİM - Dêrsim'de yaşayan Pule Demir, 9 yıl boyunca Seyit Rıza’nın korumalığını yapan dedesi Şah İsmail’i anlattı. 
 
Dêrsim’in Çemîşgezek ilçesi Sinsor köyünde yaşayan Pule Demir, 1936 yılında doğdu. Demir'in yaşadığı köy, Dersim soykırımı sırasında zarar görmedi, ancak babası Cemal Şahin devletin baskısına maruz kaldı. Demir’in dedesi Şah İsmail ise, 9 yıl Seyit Rıza’nın silahşorluğunu yaptı. Pule Demir, yaşamını ve dedesini Xwebûn gazetesinden Dr. İsmet Konak’a anlattı: 
 
"Bilindiği üzere Dersim 'heterojen' bir yapıya sahip. Yani farklı etnik kimlik ve dinsel gruplardan müteşekkil bir coğrafya. Bu coğrafyada onlarca aşiret mevcut. Bazı aşiretler Kırmancki konuşurken, bazıları Kurmanci ya da Dersimli Kirmancların tevatürüyle 'Kirdaskî' konuşmaktadır. Bazı aşiretlerin kolları ise hem Kırmancki hem de Kırdaski konuşmaktadır. Bu sosyolojik gruplardan biri Kalan aşiretidir. Bu aşiretin Çemişgezek kolu her iki Kürdi lehçe konuşmaktadır. Mesela Doğan, Sinsor gibi köylerde benzer bir panoramaya tesadüf edilmektedir. Genel kanı aşirete bağlı bazı ailelerin bu köylere sonradan göç ettiği ve Kırdaski’yi burada öğrendiği yönündedir. 
 
SİNSOR KÖYÜ
 
Bu hafta Kalan aşiretine 'sığınak' olan köylerden Sinsor’a gittik. Köyde sadece Kalanlılar yok, Kurêşan, Qoçan, Şikak aşiretlerine mensup aileler de iskân etmektedir. Sinsor’da hem Raya Heqî inancı hem de İslamiyet yaşamaktadır. Müslüman kitlenin varlığı, köyün Dersim Soykırımı’ndan 'muaf' olmasını sağlamıştı. Zira Kemalist 'akıl', kimlik siyaseti gütmüş ve genelde Raya Heqî inancını benimseyen köyleri “kılıçtan” geçirmişti. Ne var ki Dersim 'kasabı” Abdullah Alpdoğan birçok katliamda 'Kızılbaşları ve Kürtleri öldürün” emrini vermişti. 
 
KALANLI PULE DEMİR
 
Köyün nevi şahsına münhasır kadınlarından Pule Demir’in kapısını çaldık. Çaylarımızı yudumladığımızda gözlerimiz Pule Ana’nın alnındaki dövmeye (deq) kaydı. Gençliğinde yaptırdığı dövme adeta yıllara meydan okuyor. Dövme geleneği bir zamanlar Dersim’de oldukça yaygındır. Pule Demir’e yaşını soruyoruz. 1936 yılında Sinsor’da dünyaya gelmiş. Babası Şah İsmail, Doğan köyünden buraya göç etmiş. Pule Ana küçük yaşlarda Pelir Demir ile baş göz olmuş. Hem Kîrdaski hem de Kîrmancki konuşabiliyor. Konuşmasında nerdeyse tek bir Türkçe sözcük dahi yok. Adeta mankurtlaşmanın henüz uğramadığı bir 'ada” izlenimi veriyordu.
 
CEMAL ŞAHİN YARGILANIYOR
 
Pule Demir, Dersim Soykırımını hatırlamıyor, ancak ailesi Türk devletinin 'tazyikine' maruz kalıyor. Mesela bazı köylüler, babası Cemal Şahin hakkında Türk yetkililere 'asi' olduğu istihbaratını verir. Bunun üzerine Şahin, tutuklanıp Amed’de cezaevine atılır. İktidar Cemal Şahin’i idam etme niyetindedir. Şah İsmail, oğlunu bu 'keşmekeşten' çıkarmak için Amed’e yola koyulur. Karşısına ilginç bir şahsiyet çıkar. Daha önce Sinsor’da misafirperverlikle ağırladığı bir misafiri Şah İsmail’i tanır ve olayın mahiyetini sorar. Misafirin eşi, Cemal Şahin’i yargılayan mahkeme başkanının evinde çalışmaktadır. Kadın, mahkeme başkanına ricada bulunur ve neticede Cemal Şahin idam edilmekten kurtulur. 
 
Pule Demir
 
 
ŞAH İSMAİL’İN FİRARI
 
Pule Demir’in ailesinde en 'mümtaz' şahsiyetlerden biri şüphesiz dedesi Şah İsmail’dir. Köyde dayısı İsmail Ağa tarafından Türk yetkililere 'asker kaçağı' olduğu bilgisi verilir. Bunun üzerine Türk askeri onu dağ taş aramaya koyulur. Sonunda asker ve Şah İsmail arasında çatışma çıkar. Çatışmada birkaç askerin yaralandığı söylenmektedir. Sadece Şah İsmail değil, Doğan köyünde çok sayıda iyi silah kullanan olduğu bilinmektedir. Çatışmadan sonra Şah İsmail tutuklanır ve Çemişgezek’te zindana atılır. Zindan günlerinde 'firar' planları yapmaya başlar. Firar etmek kolay, ancak sonrasında iyi 'tahkim' edilmiş bir sığınağa ihtiyacı vardır. Şah İsmail düşünür ve kendisi için yegâne 'tahassungahın' Seyid Rıza’nın mekânı olduğuna karar verir. Neticede firar eder ve Lajê Baboyî’ye (Seyid Rıza’nın lakabı) sığınır. 
 
SEYİD RIZA’NIN EŞİ PULE ANA
 
Şah İsmail yaklaşık 9 yıl Seyid Rıza’nın korumalığını yapar. Seyid’in direnişçi kişiliğinden ve ailesinden çok etkilenir. Öyle ki torununun adını takarken Seyid Rıza’nın ilk eşi Pule’nin adından esinlenir. Bilindiği üzere Pule Ana, Diyap Ağa’nın kızıdır. Bugün Pule Demir, Sinsor köyünde onun adını büyük bir iftiharla yaşatıyor. 
 
RAYBERÊ QOPÎ
 
Pule Demir, dedesinden bahsederken sözü Seyid Rıza’nın yeğeni 'Rayber’e' getirir. Rayberê Qopî bilindiği gibi Dersim Jenosidi’nde Mustafa Kemal ve avanesine 'yaltaklık' yapmıştı. Alişêr, Ana Zarifa ve Seyid Rıza’yı katletmesi için Abdullah Alpdoğan tarafından vazifelendirilmişti. Nuri Dersimi’nin yazdığına göre Türk yetkililer her görüşmede Rayber’e yaklaşık 5 bin lira veriyormuş. O dönemde bir memurun aylık maaşı 50-60 lira civarında. Neticede Rayber, Alişêr ve Ana Zarifa’nın katliamında inisiyatif almış ve vazifesini 'başarıyla' yerine getirmişti. Sonraki süreçte Alpdoğan idaresi ne yapmıştı? Rayber ve oğlu Ali Haydar’ı da kılıçtan geçirmişti. Tüm nökerlerin bu kıssadan çıkaracağı hisse: non serviam (hizmet etmeyeceksin). 
 
RAYBER VE ŞAH İSMAİL
 
Pule Demir’in anlatımına göre bir gün Rayber ve şürekâsı yola çıkar, Doğan köyüne gelir. Amacı Şah İsmail’in malını talan etmek. Rayber’in tayfası Kırxan deresine kadar gelir ve burada bir mukavemetle karşı karşıya kalır. Şah İsmail, Rayber’i görür ve kendisine der ki 'ben size 9 yıl korumalık yaptım, düşmana karşı mekânınızı korudum. Sen şimdi gelmiş, benim malımı talan etmek istiyorsun. Buna asla izin vermem.' Kırxan deresinde küçük çaplı bir çatışma yaşanır, Şah İsmail Rayber’in atını ayağından vurur. Şah İsmail’in kararlı olduğunu gören Rayber ve tayfası, geri çekilmek zorunda kalır. 
 
* Silahşör: İyi silah kullanan, koruma

Diğer başlıklar

25/04/2025
22:01 Husiler: ABD Yemen'e bin 200 saldırı düzenledi
21:44 Bakırhan: Kürtlerle barış Türkiye’ye refah getirir
21:30 Bakan Kurum: 6 bin 539 bina hasarı ihbarı aldık
21:22 Xana Axpar’daki madene karşı dava
21:16 Amed Tiyatro Festivali Bavê Teyar’a adandı
21:10 DEM Parti’den Önder-Perinçek görüşmesi açıklaması
20:49 31 yıl sonra tahliye edildi
20:42 Mêrdînliler 1 Mayıs’ta Karayolları Parkı’nda olacak
20:11 YNK ve KDP heyeti Kuzey ve Doğu Suriye’de
20:00 İkizi yerine yargılanan Kocakaya üç yıl sonra beraat etti
19:48 Narin Güran davası: Hakikat ortada yok
19:39 Almanya’nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti Bakanı Liminski’den DEM Parti’ye ziyaret
19:00 Putin ve Trump'ın özel temsilcisi görüştü
17:47 CHP kurultaylarına açılan davalar birleştirildi
17:40 Sırrı Süreyya Önder 10 gündür yoğun bakımda: Ziyaretler sürüyor
17:27 Bakırhan, AYM’nin kuruluş yıl dönümü töreninde
17:25 Uluslararası İşçi Filmleri Festivali’nin 20’incisi düzenlenecek
16:56 Humus’ta 3 Alevi yurttaş katledildi
16:48 ODTÜ öğrencilerinden ‘kuyu tipi cezaevleri kapatılsın’ çağrısı
16:24 ‘Kürt Dirilişi’ belgeseline YouTube engeli
16:05 Panos ve Avkevir’de sel: Tarım arazileri zarar gördü
16:04 DEM Parti Gençlik Meclisi'nden örgütlenme kampanyası
15:56 DEM Kadın Meclisi’nden Temel Conta işçilerine ziyaret
15:20 İHD 2024 raporu: Kürdistan'da en az 7 bin 431 hak ihlali yaşandı
15:18 Çıplak aramayı protesto eden tutsaklar hücreye konuldu
14:57 DEM Partili Aydoğdu serbest
14:45 17 cezaevinde 3 ayda bin 249 ihlal
14:40 Mêrdîn’de ‘şifa odası’na konulan kadının şüpheli ölümü
14:17 DBP ve DEM Parti heyeti, Îlham Ehmed ile görüştü
14:06 Cinsiyetçi harekette bulunan oyuncuya 4 maç ceza
13:55 Bombalı saldırıda Rus general yaşamını yitirdi
13:45 9 cezaevine dair rapor: İdare ve Gözlem Kurulları kaldırılsın
13:31 Beluclardan cezaevlerindeki işkenceye karşı 20 kentte eylem
12:45 HDK ve DEM Parti'den 1 Mayıs deklarasyonu: Kadıköy’de olacağız
12:41 Uyuşturucuyla Mücadele Platformu’nun yarınki yürüyüşüne çağrı
11:58 Atölyelere katılan kadınlar: Eşitsizliği artık evde konuşmaya başladık
11:46 Kütahya'da kısa aralıklarla 3 deprem
10:59 Qamışlo'daki Kürt Konferansı yarın başlıyor
10:36 3 gün sürecek 28. Kadın Sığınakları ara kurultayı başladı
10:33 Aileler İmralı’ya gitmek için başvurdu
10:18 Kürtçe romanın toplatma kararına itiraz
10:08 Sırrı Süreyya Önder’in doktoru: Zayıf da olsa umudumuz var
10:04 Narin Güran davası başladı
09:59 2 kızlarını kaybettiler, diğerlerini yaşatmak için doktor arıyorlar
09:43 Dışarıda sabahlayan yurttaşlar: Toplanma alanları yetersiz, güvende değiliz
09:42 Bakırköy'de zincirleme kaza
09:40 İstanbul'da artçı depremler sürüyor
09:18 Suriye'deki Alevi kadınlar: Özerk Yönetim halklar için umuttur
09:16 Cezasızlık politikası kadın katillerini koruyor
09:13 Kayyım yandaş şirket için tasarruf tedbiri dinlemedi: Kahve ve çikolataya 4.5 milyon harcadı
09:12 Her deprem sonrası aynı soru: Hazırlıklı mıyız?
09:11 Emekçiler taleplerini Kadıköy’de haykıracak
09:09 Amed, Newroz ruhuyla 1 Mayıs’ı kutlayacak
09:06 Sosyolog Löwy: Abdullah Öcalan'ın özgürlüğüne kavuşma zamanı geldi
09:04 Hasta tutsak Akpınar’ın annesi: Oğlum serbest bırakılsın
09:01 TJA'lı Gem: Eşitlikçi toplum için örgütlülüğümüzü büyüteceğiz
09:00 Gençler 1 Mayıs'ta alanlarda olacak
09:00 Av. Özen: Abdullah Öcalan’ın konumu yasal güvence altına alınmalıdır
09:00 25 NİSAN 2025 GÜNDEMİ
07:57 Kütahya'da 4,5 büyüklüğünde deprem
24/04/2025
23:53 DEM Parti Eş Genel Başkanı Bakırhan'dan ev ziyaretleri
23:02 Mêrdîn’de LİDAŞ vurgunu: 700 milyonluk mal varlığına tedbir konuldu
21:50 6.2 büyüklüğündeki depremin ardından 291 sarsıntı kaydedildi
21:42 Avukat Bilece’ye ev hapsi verildi
21:30 Hasta tutsak Engin Uysal’ın durumu Meclis gündeminde
20:03 DBP ve DEM Parti heyeti Kuzey ve Doğu Suriye'ye geçti
19:46 DEM Parti PM üyesi Aydoğdu gözaltına alındı
19:10 İstanbul'da 3.7 büyüklüğünde deprem
19:08 IMF 14 yıl sonra Suriye'ye yetkili atadı
19:07 Hewlêr'de önemli görüşmede Kürtlerin geleceği tartışıldı
18:52 Evin Cezaevi'nde Hüseyinnejad protestosu
18:50 SES: Çapa Tıp Fakültesi'ndeki riskli binalar boşaltılmalı
18:41 Tuzla’da patlama: 5 işçi yaralandı
18:37 Ürdün, Müslüman Kardeşler örgütünün bütün faaliyetlerini yasakladı
18:18 'Direk danslı' 23 Nisan gösterimine soruşturma başlatıldı
18:14 Çin'den Trump'a yalanlama
18:08 Eğitim Sen üyesinin işe iadesi ‘istihbari bilgiler’ gerekçesiyle reddedildi
18:04 DEM Parti’den deprem için araştırma önergesi
18:00 Hesekê'de Ermeni Soykırımında katledilenler anıldı
17:46 Çocuk Bakanlığı talepli kanun teklifi Meclis’e sunuldu
17:34 Fransa Dışişleri Bakanı Barrot: Kürtlerin hakları dikkate alınmalı
16:55 Ermeni Soykırımı anmalarında adalet talebi
16:54 Demirtaş hakkında yeni bir dava açıldı
16:45 Hasta tutsak Demir'in tedavisi engelleniyor
16:43 Suriye'deki Alevi katliamına karşı insan zinciri: Çığlığa ses verin
16:32 MEB’in zorunlu kıldığı kermeste en az 15 çocuk zehirlendi
16:31 Bismil’de husumetli iki aile barıştırıldı
16:24 Kadınlardan 1 Mayıs buluşması
16:07 CHP’nin olağanüstü kurultayının iptali başvurusu
15:58 Emekçiler ‘Kamu Çerçeve Protokolü’ taleplerini sıraladı
15:41 Şirnex Belediyesi'nde vurgun yapan Kılınç: İzne ayrılmadım
15:39 İran rejimi 3 Kürt imamı gözaltına aldı
14:56 Temelli görüşmeyi anlattı: Tecride dair adım atılacağı söylendi
14:28 Emekçilere 'Sağlık-Sen’e üye ol' dayatması
14:09 'Hasta tutsak Yanık'a özgürlük' çağrısı
13:43 AFAD'ın büyük İstanbul depremi için tahliye planı
13:37 Bakanlardan deprem açıklaması
13:21 Hasta tutsak Çam'ı ziyaret eden kızı: Durumu kötü, acil tahliye edilmeli
13:10 Ateşkese rağmen Türkiye’nin saldırıları sürüyor
12:36 Rezan Belediyesi'nin 1 yılı
12:18 Görüşme sonrası açıklama: Öcalan’ın koşulları amasız fakatsız değişmeli
12:17 İzmir'de 1 Mayıs'a katılım çağrısı
11:32 Mazlum Ebdî ve Îlham Ehmed, Neçirvan Barzani ile görüştü
11:20 Avukatlar İmralı’ya gitmek için başvurdu
11:12 Karabulut'tan 7.6'lık deprem uyarısı: Seferberlik başlatılmalı
11:10 Tutsak gazeteciler Uçar ve Aksu’nun iddianameleri hazırlandı
10:45 DEM Parti için sürecin ön koşulu 'umut hakkı'nın uygulanması
10:32 DEM Parti ile Adalet Bakanlığı görüşmesi başladı
10:10 Kadın Sığınıkları Kurultayı Wan’da düzenlenecek
10:01 Ermeni Soykırımı 110. yılında: Yüzleşme çağrısı
09:57 İmralı’ya faks gönderen tutsak yazara hücre cezası
09:54 İstanbul'da halk geceyi dışarıda geçirdi
09:18 Hesandin'de 'ÇED gerekli değildir' kararına karşı iptal davası
09:16 Oğlu kaybettirilen anne: Çözüm Abdullah Öcalan’ın yol haritasında
09:15 1 Mayıs’a çağrı: Sesimizi, itirazımızı birleştirelim
09:14 'Sezaryen yasağıyla kadın bedeni üzerinde tahakküm kurulmak isteniyor'
09:12 Agirî'de çiftçi kooperatifi kurma hedefi
09:11 ÖHD’li Demirci: İnfaz kanunu hasta tutsaklar için düzenlenmeli
09:09 Üniversite öğrencileri: Nasıl doğuracağı kadını ilgilendirir devleti değil
09:07 Kalp krizi geçiren tutsak Çam için yeni başvuru
09:07 İBB dosyasını takip eden avukatlara gözaltı
09:06 Cezaevindeki kitap yasağı yargıya taşındı
09:06 Tutsaklardan 'süreç karşıtı' medyayı boykot çağrısı
09:05 Girdi maliyetleri, DEDAŞ ve kuraklık: Araziler kuru, çiftçi borçlu
09:04 Maurizio Acerbo: Öcalan'ın önerileri barışın anahtarıdır ve evrensel değerdir
09:04 9 yıldır hastalığı teşhis edilemeyen tutsağın dişleri döküldü
09:00 24 NİSAN 2025 GÜNDEMİ
08:41 Marmara Denizi'nde 4.6 büyüklüğünde deprem
08:22 Qamişlo’da halklardan Ermeni Soykırımı anması
08:02 Hewlêr'de önemli görüşme
07:56 Ankara'da gözaltına alınan öğrenciler serbest
23/04/2025
22:21 Ankara’da öğrencilere polis müdahalesi: 11 gözaltı
21:18 Sağlık Bakanı: 236 kişi depremden etkilendi
20:55 DEM Parti ile Adalet Bakanı Tunç’un görüşme saati belli oldu
19:50 İçişleri Bakanı: Depremde can kaybı yaşanmadı
19:23 HDK, DEM Parti ve DBP heyetinin ziyaretleri sona erdi
18:28 Deprem nedeniyle Gezi Parkı'nda kurulan çadırlara polis müdahalesi
18:09 Tişrîn Barajı’ndan seslendiler: Zafere kadar eylememiz sürecek
17:47 Hol Kampı’ndaki güvenlik operasyonu sona erdi
16:24 Wan’da 1 Mayıs programı belli oldu
16:16 İstanbul’da okullar 2 gün tatil edildi
16:13 Gözaltındaki 3 öğrenci serbest bırakıldı
16:07 Fransa Dışişleri Bakanı’ndan Bağdat’a ziyaret
16:06 İstanbul Valiliği: Can kaybı yok, 151 kişi yaralandı
15:48 Ticaret odaları ve borsalarından çağrı: Nisêbîn Sınır Kapısı açılsın
15:44 Erdoğan: Sıkıntılı bir durum görünmüyor
15:41 İstanbul'da 3 saatte 51 deprem
15:27 Deprem sonrası halk Gezi Parkı’na sığındı
15:18 Çelik’in taziyesine kitlesel ziyaret
15:05 Büyükçekmece'de iki ayrı deprem