ANKARA - Farklı dillere dair bir ayrıntının yer almadığı, yüzde 72’si personel için ayrılan Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1 trilyon 92 milyar 129 milyon liralık bütçesi komisyona sunuluyor.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın imzası ile Meclis Başkanlığı’na sunulduktan sonra Plan ve Bütçe Komisyonu’na gönderilen “2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi” görüşmeleri devam ediyor. Birçok bakanlığa ait bütçenin tartışıldığı ve geçtiği komisyona bugün ise Mili Eğitim Bakanlığı’nın 1 trilyon 92 milyar 129 milyon lira olması planlanan bütçesinin görüşmeleri başlayacak.
İKİ YILDA ALTI KATINA ÇIKTI
Bakanlığa bu yıl ayrılan bütçenin 2022 yılı bütçesine göre en az 6 katına çıkması dikkat çekti. Bakanlık için 2022 yıllında 189 milyar 10 milyon civarında bir bütçe öngörüldü. Ancak bakanlık, yıl boyunca bu ayrılan bütçeyi aşarak 283 milyar 681 milyon harcadı. Bakanlığa, 2023 yıllı için 435 milyar 351 milyon, 2024 için de 1 trilyon 92 milyar 129 milyon bütçe ayrıldı.
BÜTÇENİN YÜZDE 72’Sİ PERSONELE
Bakanlığın ödenekleri de aynı düzeyde arttı. Bakanlık, personel gideri için 2022 yılında 132 milyar düzeyinde bir bütçe harcamayı öngördü. Ancak yıl sonu geldiğinde bu rakam 185 milyarı buldu. 2023 personel gideri için ise 297 milyar bütçe ayrılırken, yılın ilk 6 ayında 168 milyara ulaşan bu rakamın Aralık ayın sonu itibariyle bütçe hedefinin çok üstende çıkması bekleniyor. Bakanlık, bu yıl için de önceki yılları katlayarak personel giderini 790 milyar liraya çıkardı. Bakanlığın personel sayısı ise 1 milyon 34 bin kişiyi buldu. Personellerden 905 bini kadrolu öğretmen, 45 bini sözleşmeli öğretmen, geri kalanı ise yöneticilerden oluşuyor.
KAYNAK YOK, YÜZDELİK DÜŞÜYOR
Bakanlığa son iki yılda bu derecede bir bütçe ayırılmış olmasına rağmen eğitim kalitesinde sınıfta kaldığı siyasi partiler ile paylaşılan detaylı cetveller ile ortaya çıktı. Bakanlığın “Engellilerin Toplumsal Hayata Katılımı ve Özel Eğitim” kapsamında yürüttüğü programlarında planladığı ve eriştiği sonuçlar dikkat çekti. Dikkat çeken hususların başında ise özel eğitimde pansiyonların doluluk oranı oldu. Verilere göre, 2022 yılında bu doluluk oranı yüzde 27 gibi çok düşük bir düzeyde kaldı. Bunun yanı sıra bu doluluk oranının yıl geçtikçe azaldığı gözlemlendi. Bakanlık, planlamalarında 2023 yılında doluluk oranı yüzde 30’a çıkarmayı planlandı ancak bu hedefi tutturmaktan öte daha önce yakaladığı başarının çok gerisine düştü ve yüzde 24’e indi. Bakanlık bu düşüşe rağmen 2024 için de yüzde 30 hedefi koydu. Bakanlık, bu hedefi yakalamak için ise 1 trilyonu aşan bütçesindensadece 50 milyon ayırdı.
Bakanlık, bu kaynağın 10 milyon lirasını burs vermek için ayırdı. Bunun yanı sıra bakanlığın “Özel Eğitimde Parasız Yatılı Giyim, Kırtasiye Yardımları” için 2022’de 1 milyon kaynak ayırırken, 2023’te ise tek kuruş ayırmadığı görüldü. 2024’te ise sadece 2 milyon kaynak ayırdığı görüldü. “Özel Eğitimde Parasız Yatılı Öğrencilere Harçlık” kalemine ise sadece 2 milyon ayırıldı.
TAŞIMAYA ‘0’ KAYNAK
Bu kalem altında bulunan ve dikkat çeken bir diğer husus ise “Özel Eğitimde Taşınma Yoluyla Eğitime Erişim” oldu. Bu başlık altında 2022’de hiç kaynak ayırılmadı. Bakanlık, 2023’te ise 1 milyar 538 milyon kaynak ayırdı ancak 2024, 2025 ve 2026 için ise hiç kaynak planlaması yapmadı ve “Faaliyetler” başlığı ile yer alan kalemlerin ilgili kısmında, “0” rakamına yer verdi. Bakanlığın pek çok kalemin daha yer aldığı özel eğitime, yıl boyunca sadece 50 milyon ayırdığı görüldü.
HEDEF TUTMADI
Dikkat çeken bir diğer husus ise, “Özel Eğitim ve Rehberlik” başlığı oldu. Bakanlık, bu başlık içinde yer alan “Engelli Eğitim Desteği”, “Rehberlik Hizmetleri” ve “Özel Eğitimde Öğle Yemeği Hizmetleri”nin de yer aldığı hizmet başlıklarına yıl boyunca 56 milyar kaynak ayırmayı uygun gördü. Bakanlık, “Hayat Boyu Öğrenme” programı kapsamında yer alan “Eğitime Erişim ve Fırsat Eşitliği” alt programı kapsamında yaptığı çalışmalardan memnuiyet oranını 2023 yılı için yüzde 70 olarak belirlememesine rağmen bu oran 52’de kaldığı görüldü. Bakanlık, sadece bu kalem için bu yıl 47 milyon lira bütçe ayırdı.
Bir diğer alt program olan “Yaygın Eğitim” kapsamında yer alan geçen yılki faaliyetlerin bedeli ve bu yılki hedefler de dikkat çekti. Bakanlığın verilerine göre bu programdan “yararlanma” yüzde 15’lerde kaldı. Bu program kapsamında yer alan verilere göre 2023 yılında, geçici koruma altında bulunan 5 ve 17 yaş aralığında olan yabancı uyruklu çocukların sayısı en az 1 milyon 317 oldu. Bakanlığa göre bu çocuklardan 974 bin kişiye eğitim verildi.
SINIFLARIN YARISI HALA 30 KİŞİLİK
Bakanlığın 2024 Yılı Performans Programı kapsamında bulunan “Ortaöğretim” programının alt programı olan “Eğitime Erişim ve Fırsat Eşitliği” programına dair veriler de yer aldı. Bakanlığın bu alt program kapsamında verdiği burslara rağmen öğrencilerin yüksek öğretime geçiş oranları ve Organize Sanayi Bölgesi içi ve dışında açılan özel mesleki ve teknik eğitim okullarından mezun olanların istihdam oranı yüzde 50’lerde kaldı. Bu program kapsamında sadece “Din Öğretiminde Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına” 498 milyon lira ayrıldı.
Bakanlığın Performans Programında, “Genel Ortaöğretime Yönelik Eğitim ve Öğretim Hizmetleri” yönelik faaliyetleri de yer aldı. Bu faaliyetler nedeniyle bakanlık 2023 yılında 48 milyar 948 milyon bütçe ayırdı. Bu yıl için ise bu bütçeyi 118 milyara çıkardı. Bu bütçelere rağmen 9’üncü sınıf öğrencilerin tekrar oranı hala yüzde 12 civarında kaldığı görüldü. Her 100 öğrenciden 12’si 9’üncü sınıfı geçemediği yer aldı. İlgili programda dikkat çeken bir diğer husus ise sınıflardaki öğrenci sayısı oldu. Buna göre mevcudu 30’un üzerinde olan sınıfın oranı 2023’de yüzde 52 oldu.
51 MİLYAR KAYNAK
Bu program kapsamında yer alan diğer alt program ise “Din Öğretimi” oldu. Programın gerekçesi şu şekilde açıklandı: “Üst politika belgelerinde gösterilen hedefler doğrultusunda; çağın ve geleceğin becerileriyle donanmış ve bu donanımı insanlık hayrına sarf edebilen, bilime sevdalı, kültüre meraklı ve duyarlı, nitelikli, ahlaklı bireyler yetiştirmek amaçlanmaktadır.” Bu program kapsamında eğitim gören ve dokuzuncu sınıfta bulunan öğrencilerin yüzde 8’inin sınıfı geçemediği belirtildi. Bakanlık, “Din Öğretimine Yönelik Eğitim ve Öğretim Hizmetleri” başlığı için 2023’te 21 milyar 500 milyon olan bütçe, 2024 için 51 milyara çıkarıldı.
MESLEKİ TEKNİK VE EĞİTİM
Bakanlık, “Mesleki Teknik ve Eğitim” alt programı kapsamında paylaştığı verilerde, şu anda 2 bin 403 tane Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 674 Çok Programlı Anadolu Lisesi, 375 Mesleki Eğitim Merkezi olmak üzere toplam 3 bin 452 okul ve 702 Pansiyon yer aldı. Buralarda ise 2 milyon 570 bin 413 öğrencinin yer aldığı belirtildi.
BAŞARI ORANI YÜZDE 60
Meslek birimlerinde eğitim verilen bu öğrencilerin arasında bulunan 9’üncü sınıfların sınıfta kalma oranı ise dikkat çekti. Buna göre bu öğrencilerin yüzde 26’sı sınıfı tekrar etti. Bu birimlerde eğitim gören öğrencilerin büyük bir bölümü 30 kişilik sınıflarda eğitim gördüğü verisi de yer aldı. Bu verilere göre 2 buçuk milyon öğrencinin eğitim gördüğü bu “eğitim” birimlerinde öğrencilerin yüzde 66’sı bu sınıflarda eğitim görüyor. Sıfır atık belgesi alan öğrenci oranı ise 2023’te yüzde 7 oldu. Buna rağmen bakanlık, 2024 hedefi için ise önüne yüzde 7 buçukluk bir oran koydu. Öğrencilerin yıl sonu başarı oranı ise yüzde 60’ta kaldı. Aynı şekilde bu yıl için ise bakanlık, önüne 61 rakamını hedef olarak koydu. Bakanlık, bu alanlarda eğitim gören öğrenciler için ise 2023’te 51 milyar ayırdığı, bu yıl ise 133 milyar bütçe ayırdığı görüldü.
ÖĞRENCİYE ÜCRETSİZ KİTAP YOK
Performans tablosunda yer alan bir diğer başlık ise “Ölçe, Seçme ve Yerleştirme” oldu. Bakanlık, salt “Temel Eğitim ve Ortaöğretimde Ölçe, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri” için 2023 yılında 214 milyon, bu yıl için ise 468 milyon lira ayırdığı görüldü. “Temel Eğitim” programı kapsamında ise bakanlık sadece 8 milyar kaynak ayırdı. Bakanlık, bu yıl için ise bu kaynağı 12 milyar olarak belirledi. Bakanlık, İlköğretimde ücretsiz ders kitabı için ise hiç kaynak ayırmadı. Bakanlığın Temel Eğitim kategorisinde ilköğretimde eğitim gören öğrencilerin başarı oranın ise yüzde 74’ten yüzde 80’e çıkarmayı planladı. Ancak 2023 yılı boyunca bakanlık, bu oranı sadece 0,32 oranında artırabildi.
BAŞKA KALEMDE 28 MİLYAR DAHA
Temel Eğitim programın alt programı olan “Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim” verileri de dikkat çekti. Verilere göre, bu kapsamda eğitim gören öğrencilerin yüzde 25’i, 30 kişilik sınıflarda kalıyor. Bakanlık, bu kapsamda kalan öğrencilere 2022’de öğle yemeği için kaynak ayırmadı. Ayrıca geçen sene verilmeye başlanan bu kaynak, bu sene ise verilmeyeceği görüldü. Bu program bünyesinde verilen “Din Öğretimi” için ise 2023’de ayrılan 11 milyarlık kaynak, bu yıl 28 milyara çıkarıldı.
YURT DIŞINDAKİ SOYDAŞLARA KAYNAK
Bakanlık bir diğer programı olan, “Uluslararası Eğitim İş Birlikleri ve Yurt Dışı Eğitim” programı ve bu programın bünyesinde yer alan alt programda yer alan kalem ve faaliyetler de dikkat çekti. Yer alan, “Eğitim İş Birlikleri ve Yurtdışı Eğitim” alt programı kapsamında, Türkiye dışındaki ülkelerde 2022 ve 2023 yılında ortalama 130 bin kişiye, “Türkçe ve Türk Kültürü Dersine Erişimi” eğitimi verildiği yer aldı. Bu kişilere iki yılda ortalama 70 bin materyal sağlandı. Bu başlık için 2024 yılı boyunca 8 milyar para kaynak ayrıldı. Bu kalem arasında yer alan ve düzenlendiği ileri sürülen 15 Temmuz 2016 darbesi sonrasında pek çok eğitim okulunun devredildiği ve mallarının bünyesine geçirilen Türkiye Maarif Vakfı’na 6 milyar destek de ayrıldı. Yurt dışında yaşayan “soydaş”lar için ise 663 milyon kaynak ayrıldı.
DİĞER DİLLERE DAİR BİR VURGU YOK
Bakanlığın bütçesinde, Kürtçeye ve diğer dillere dair bir vurgu veya kaynak ayrımı ise yer almadı.
MA / Mehmet Aslan