RIHA - Riha’da döviz kuru üzerinden aldıkları elektronik eşyaları TL ile satan esnaflar, sattıkları ürünleri 3 kat fazla ödemeyle tekrardan alabildiklerini söyledi.
Seçimlerin ardından yükselişi engellenemeyen döviz kuru ve her geçen gün Türk Lirası’nın değer kaybedişi, dolar ile Uzakdoğu ülkelerinden elektronik ürün ithal eden Riha’da Kapaklı ve Japon pasaj esnafını vurdu. Kapaklı Pasajı'nda telefon ve telefon aksesuarları satışı yapan Hakan Tatlı, döviz kurundaki artışın tüm ürünlerin fiyatlarına yansıdığını ifade ederek, bu durumun hem esnafı hem pazarı hem de müşterileri olumsuz etkilediğini söyledi. Sadece telefonların değil, aksesuarların da fiyatlarının arttığına dikkat çeken Tatlı, “Eskiden bir kırılmaz camı burada 10 TL’ye takardık, şimdi 50 TL’ye takıyoruz. Yüzde 100’ün üzerinde bir artış var. Tamir işlerinde eskiden 100 TL’ye yaptığımız bir işlemi, bugün 250-300 TL’ye yapıyoruz. Çünkü tamirci bile aldığı malzemeyi dolar bazında alıyor. Geçmişte bana 300 müşteri gelirken, bugün 150’ye, 100’e düştü. Yani yarı yarıya bir düşüş var” dedi.
YÜZDE 300 ZAM
İşyeri kiralarının 5 binden 15 bine yükseldiğini aktaran Tatlı, 300 TL olarak verdikleri aidat ücretinin de 700 TL’yi yükseldiğini söyledi. Yaptığı bir satış sırasında döviz kurunda 10 dakikalık bir değişim nedeniyle ürüne 400 TL zam yapmak zorunda kaldığını aktaran Tatlı, “Bakıyorum dolar 21, kalkıp 10 adım atıyorum dolar 22 TL olmuş. Geçmişte sattığımız üründe ortalama 700 TL kar ederken, bugün 300 TL kar ediyoruz. Çünkü 3 bin TL’ye sattığımızı, bugün 4 bin TL’ye satınca talep de azalıyor. Geçen yıl sattığımız ürün 11 bin TL iken, aynı telefonu bu yıl bize getirdiklerinde biz 15 bin TL’ye geri alıyoruz. Geçtiğimiz bir yıla göre ürünlerde yüzde 300 artış var” diye konuştu.
SATIŞ YAPAMIYORLAR
Piyasalarda gidişatın kötü olduğunu dile getiren esnaf Cumali Çiftçi, “Telefonu 500 TL'ye alıyoruz, bir hafta sonra değeri 2 bin TL oluyor. Bu artış hızı nedeniyle satış yapılamıyor. İnsanların alım gücü düştü. Biz bundan bir yıl önce günde 6-7 tane ikinci el telefon satışı yapıyorduk. Bugün bir telefon satsak, şükür ediyoruz. Artık satış için değil, günü bitirmek için dükkanı açıyoruz” dedi.
Bir yıl öncesine göre fiyatlarında 2-3 kat artış yaşandığını kaydeden Çiftçi, bu artışlar nedeniyle bazen satış dahi yapamadan günü kapattıklarını ifade etti.
TÜKETİCİLER ŞİKAYETÇİ
Ailesinin yıllardır işlettiği işyerinde telefon ürünleri satışı yapan 19 yaşındaki Kadir Çur, dövizdeki yükselişin esnafı derinden etkilediğini ifade etti. Çur, “Örneğin bir ürün satıyorum 2 bin TL’ye, ertesi gün ürüne 500 TL zam geldiğinde sattığımız kişiye 500 TL zam yaptığımızı söylemek zorunda kalıyoruz. Bu hali ile tüketici ile aramızda kötü bir ilişkiye yol açıyor” dedi.
‘YERİNİ DOLDURAMIYORUZ’
Japon Pasajı’nda elektronik ev aletleri satışı yapan Bilal Çelik ise, “Ürünlere, gümrük vergisinden tutun yol masrafına kadar yapılan zamlar bizim kârımızdan gidiyor. Geçen sene 2 bin TL'ye aldığımız ürün, bu sene 3 bin TL’ye kadar yükselmiş durumda. Müşteri mecburen ürünü alıyor ama laf ede ede. Biz de sattığımız ürünün yerini daha fazla para vererek doldurmaya çalışıyoruz. 3 katını verdiğimiz oluyor. Bazen sattığımız ürünün yerine ürün dahi alamıyoruz. Bu yüzden kısa vadede KDV (Katma Değer Vergisi) ve gümrük vergilerini düşürürlerse, piyasa biraz rahatlayabilir” şeklinde konuştu.
MA / Ceylan Şahinli - Mahmut Altıntaş