Türkiye'nin Astana ve Soçi mutabakatlarıyla girdiği Suriye'nin İdlib kentinde savaş kızışıyor. 2011 yılında patlak veren iç savaşta sahada varlık göstermek için ülkede silahlı grupların kontrolünü eline alan El Kaide uzantılı ve Müslüman Kardeşler (İhvan'ı Müslimîn) zihniyetli grupları destekleyen Türkiye, gelinen aşamada İdlib'de Suriye rejimiyle karşı karşıya geldi. En son dün sabahtan geceye kadar Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) yönelik bombardımanda onlarca asker yaşamını yitirdi ve yaralandı. 

 

SURİYE POLİTİKASI

 

Kürt varlığını tehdit kabul edip politikasının orjinine “Kürt kazanımlarını bertaraf etmeyi” koyan Türkiye, NATO ve öncüsü ABD'yi de yanına alamayınca Rusya ile iş tutmaya başladı. Uzun bir süre Irak'ta El Kaide uzantısı olarak ortaya çıkıp Suriye'de etkin olan DAİŞ ile adı anılan Türkiye, Demokratik Suriye Güçleri (QSD) ve uluslararası koalisyonun önünü alamayınca Suriye sahasına Rusya desteğiyle girmeye başladı. 

 

RUSYA İLE AYNI İPTE

 

Rusya ve ABD'ye verdiği tavizler sonrası "Fırat Kalkanı" adını verdiği operasyon ile Cerablus'tan girip Ezaz ve Bab'a kadar inen Türkiye, 2018 yılında Efrîn için himayesindeki selefi grupları Halep, Guta ve Hama'dan İdlib'e çekti. El Kaide menşeili grupları İdlib'de toplayan Türkiye, Rusya ile ilişkilerini derinleştirip, Kürtlerin kazanımlarını yok etmek için bir taraftan da ABD ile pazarlıklar yaptı.

 

O dönem, bölgeyi iyi bilen uzmanlar dahil her siyasetçi söz konusu grupların Türkiye için gün geldiğinde tehdit olacağını söylese de, AKP iktidarı dinlemedi. Türkiye, politikasında değişiklik yapmak yerine, Suriye'deki varlığını Girê Spî ve Serêkaniye ile geliştirdi. 

 

‘AÇIK KAPI POLİTİKASI’

 

Türkiye, 2018 yılı sonuna kadar “Açık Kapı Politikası” uygulayarak, Suriye'den 5 milyona yakın mülteci aldı. Bu mültecileri hem Avrupa’ya karşı koz olarak kullandı hem de Birleşmiş Milletler (BM) üzerinden ekonomik destek sağlamaya çalıştı. Bu politikasında istediğini alamayınca, "Açık Kapı Politikası”nı bırakıp, kapıyı sadece himayesindeki selefi gruplara açtı. 

 

KÜRT OLMASIN ISRARI

 

Tüm bunlar yaşanırken de Suriye topraklarındaki en büyük güç olan QSD'yi ile Kuzey ve Doğu Suriye yönetiminin uluslararası çözüm masalarında yer almasını engelledi. Bu haliyle Cenevre kentinde BM öncülüğünde yapılan sayısız toplantıdan sonuç çıkmazken, Rusya ve İran ile Kazakistan'ın başkenti Astana'da toplantılar düzenlendi. Bu toplantılarda, Rusya ve İran çıkarlarını geliştirmek için Türkiye'ye ev ödevleri verdi. Bunlardan ilki, grupları taşıdıkları İdlib'in radikal unsurlardan temizlenmesi, M4-M5 karayollarının rejim denetiminde açılması, 15-20 kilometre silahsız bölgenin oluşturulması oldu. 

 

NEDEN ÖDEVLER YAPILMADI?

 

Ancak Türkiye bu ödevlerini yapmak yerine kurduğu gözlem noktalarını büyüttü ve silahlı selefi gruplara verdiği desteklerle kalıcı olmalarını sağladı. Gelinen noktada Suriye Kürt sorununun çözümü için müzakere yöntemini öne çıkarıp, İdlib'in radikal unsurlardan temizlenmesini önüne koydu. Bu çerçevede rejim İdlib'de ilerleyince, günümüze kadar Türkiye için iş yapan gruplar destek istedi. Türkiye ya grupları karşısına alıp onları yerleştirdiği Efrin, Cerablus, Ezaz, Bab, Girê Spî ve Serêkaniyê'de savaşı göze alacak ya da destek vermeyi sürdürecek. Türkiye ikinci yolu tercih edince de Rusya ve Suriye rejim güçlerinin saldırısına açık hale geldi. 

 

AMAÇ NE?

 

Suriye iç savaşındaki politikalarıyla Akdeniz'e inmeyi başaran Rusya, Ortadoğu'da güç bulundurma ve hakimiyet kurma amacını gerçekleştiren İran, Türkiye'nin halen çözülememiş politik amacı çatışmaya başladı. Bu sebeple Suriye hava sahasının önemli bir kısmını kapatan Rusya'yı hedef alamayan Türkiye, her ne kadar rejim saldırıları dese de, ana aktörün Rusya olduğu biliniyor. 

 

SORULAR

 

İdlib'de AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da adını savaş olarak koyduğu çatışmaların nereye varacağı tartışılırken, savaşın seyri şu sorulara verilecek yanıtlar da gizli: 

 

1- Türkiye, Suriye politikasında neyi amaçlıyor?

 

2- Suriye'nin var olan hükümeti (Libya'da meşru olduğu için Sarac hükümeti destekleniyor) ve kendi topraklarında yaşayan Kürtlerin kazanımları Türkiye için neden tehdit olsun?

 

3- İnsanlık için tehdit olarak görülen selefi DAİŞ, El Kaide, HTŞ ve İhvan savunucusu grupların “muhalif gruplar” adıyla Türkiye'nin dostları olabilir mi?

 

4- Türk Silahlı Kuvvetleri, Efrîn, Cerablus, Ezaz, Bab, Girê Spî ve Serêkaniyê'de neyi, kimi koruyor?

 

5 - İdlib'de HTŞ'yi tasfiye etme, M4-M5 yollarını açma, silahsız bölge oluşturma görevlerini neden gerçekleştirilemedi?

 

6 - Suriye toprağı olan İdlib'e neden askeri yığınak yapılıyor, kim korunuyor?

 

7 - Suriye rejiminin dünyanın “terörist” olarak adlandırdığı HTŞ ile mücadelesi meşru değil midir?

 

8 - Rusya resmen hava saldırılarını kendisinin yaptığını deklere etse de saldırlar neden rejime mal ediliyor?

 

‘AÇIK KAPI POLTİKASI’ NEDİR?

 

“Açık Kapı Politikası” (Open Door Policy), ABD’nin 19’uncu yüzyıl sonunda dünya siyasetine armağan ettiği emperyalist öğretilerden birisidir. 1899 yılında dönemin ABD Dışişleri Bakanı John Hay tarafından hazırlanan bu öğretiye göre, ekonomik bakımdan geri kalmış ülkeler ayrı ayrı sömürgeci devletlerin yalnızca kendilerine özel nüfuz bölgeleri olarak kalmamalı, bütün sömürgeci devletlerin eşit olanaklar çerçevesinde yararlanmasına açık tutulmalıdır. Kısacası bir sömürge ülkesini yalnız bir sömürgeci devlet değil, diğer sömürgeci ülkeler de eşit haklarla sömürebilmelidir.

 

MA / Nazım Daştan