ANKARA - Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş ile birlikte açıklanan yeni yönetim kabinesi her adımda tasarlanmış mesajlarla dolu. Hem törende verilen mesajlar hem de kabineye alınan isimler, Erdoğan’ın önümüzdeki süreci “sistem dönüşümünü tamamlama” olarak ele alıp, işi sıkı tutacağının göstergesi.
Türkiye dün her açıdan “tarihi” bir gün yaşadı. 95 yıllık Cumhuriyet rejimi, resmen el ve anlayış değiştirdi. AKP, 16 yılda adım adım ördüğü sistem değişikliğini dün resmen hayata geçirdiğini bütün dünyaya deklere etti. Üstelik bunu da son derece şatafatlı ve gösteriş yönü ön planda olan bir törenle gerçekleştirdi.
RİTÜELLERİN ANLAMI
Erdoğan’ın dün yemin töreni için Beştepe’den Meclis’e gelirken hazırlanan rütieller, yeni dönemde Genelkurmay ve diğer pek çok kurum gibi Meclis’in de Saraya bağlandığının mesajını içeriyordu. Meclis, Genelkurmay ve Kuvvet Komutanlıkları’nın bulunduğu Eskişehir Yolu’nun tercih edilmesi de bu mesajın pekiştirilmesi amacını taşıyordu.
Alınan yoğun polisiye önlemler bir yönüyle yeni sistemin vatandaşa tam olarak güvenmediğini gösterirken, diğer yandan bu güvenilmez kesime karşı güç gösterisini barındırıyordu.
‘ZAFERİMİ KABUL EDİN’ MESAJI
Dünkü görüntüler ve son birkaç gündür yaşananlar, yine “Atı alan Üsküdar’ı geçti” sözünün hayata geçirilmesi anlamına geldi. Erdoğan ve AKP, toplumun bir yarısının bir diğer yarısına yönelik egemenliğini, atılan fiili adımlar ve tek taraflı irade ve güç gösterisiyle hayata geçirildiği bu tören ile ilan etti. Muhalefetin ve gelişmeleri benimsemeyen toplumun diğer yarısının izleyici kaldığı bu gidişat, “hızlı, seri ve ne yapacağını önceden tasarlamış” adımlarla hayata geçirildi.
Bu açıdan dünkü güç gösterisi aynı zamanda gelişmeleri kabul etmeyen toplumun diğer yarısına verilen açık bir gözdağı olarak kayıtlara geçti.
ANITKABİR’DE ZAFERİ İLAN ETTİ
Erdoğan’ın hem Meclis’teki yemin töreni hem de Anıtkabir’i ziyaret ettiğinde dile getirdikleri ise, rejimin değiştiğini “muhataplarına ilan etme ve göze sokma” amacını taşıyordu. Erdoğan Meclis’ten ayrılırken daha önce hazırlandığı belli olan bir soruya verdiği “Bana başkan deyin” sözüyle aslında sistemin “Cumhurbaşkanlığı sistemi değil, Başkanlık Sistemi” olarak tasarlandığını gösterdi. Erdoğan’ın Anıtkabir’de üstüne basa basa iki kez yeni sistemin ilk Cumhurbaşkanı olduğunu söylemesi de, “Eski sistemin mabedinde zaferini ilan etme” amacı taşıyordu. Dünkü törende “sembolik” para basımı ile de Erdoğan, artık sistem değişiminin bütün kurum ve kurallarıyla geri dönüşü olmayan bir yola girdiğini güçlü bir şekilde vurguladı.
MEŞRUİYET KRİZİ
Yine düzenlenen törene davet edilen yabancı isimler, sistemin uluslararası alandaki meşruiyet arayışı olarak algılandı. Türkiye’nin yeni yönetim şekline yönelik özgür dünyanın demokratik kamuoyunda ortaya çıkan soru işaretlerini gidermek için atılan bu adım yerini bulmadı. Törene dünyada son derece tartışmalı olan Sudan Devlet Başkanı El Beşir, Venezuella Devlet Başkanı Mudaro, Somali, Rusya gibi demokratik olmayan ülkelerin temsilcileri geldi. Bu da aslında Türkiye’nin yeni sistemle dünyanın hangi liginde yer alacağının göstergesi oldu.
OLDU BİTTİYE GETİRİLİYOR
Ayrıca son ana bırakılan ve üst üste açıklanan “yeni sisteme geçiş” kararnameleri ile iş “oldu bittiye” getirildi. Her biri yüzlerce kanunda değişiklik anlamına gelen kararnamelerin bu kadar yoğun, üst üste yayınlanması insanların bunları takip edememesini, içeriğinden doğru dürüst haberdar olmamasını da beraberinde getirdi. Lağvedilen veya birleştirilen bakanlıklar, yeni düzenlemeler, yeni fermanlar gibi peşi sıra birbirini takip ederken insanlar ne olup bittiğini tam anlamadı bile.
‘DÖNÜŞÜMÜ TAMAMLAMA’ KABİNESİ
Erdoğan, bütün bu güç ve şatafat gösterisi içerisinde işinin bitmediğini ve dönüşümü tamamlaması için önünde uzun ve zorlu bir yol olduğunun bilincinde. Yeni kabine “dönüşümü tamamlama süreci”nin ilk kabinesi olarak değerlendirilebilir. Erdoğan, bu dönüşüm projesini de iki temel ayak üzerine oturtuyor.
Ekonomik alanda yapılacak kimi iyileştirmeler ile “rıza üretme”, diğer baskı ve zor aygıtları ile de insanları “bu kabullenme sürecine mecbur bırakma” yöntemlerini uygulanacak. Bu sistem rıza üretimini “insanların istek ve beklentilerine cevap olabilecek” bir formattan yoksun olduğu için ikinci yol daha da ağırlıklı bir yöntem olarak devrede olacak. Süleyman Soylu’nun İçişleri Bakanı, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın da Milli Savunma Bakanı yapılması bunun göstergesi. Bu iki ismin seçilmesi “iç ve dış operasyonlar ve çatışmaların süreceğini” ilanı oldu.
Süleyman Soylu da ilk tartışmalarda ismi olmamasına rağmen Erdoğan’ın bu ihtiyacını bildiği için bu göreve getirilebilecek en iyi isim olduğunu kısa süre önce HDP Eş Başkanlarını tehdit etmesi ve CHP’ye karşı aldığı keskin tutumla gösterdi. Bu “pazarlama” tekniği başarılı oldu ve Soylu, Beraat Albayrak ile eski AKP’lilerin itirazlarına rağmen Erdoğan kabinesinde yerini aldı. Ayrıca Erdoğan, Soylu’yu kabineye dahil ederek Albayrak ekibini de dengelemiş oldu. Hulusi Akar ise, 15 Temmuz süreci ve sonrasında oynadığı rol nedeniyle ödüllendirildi. Kimi şirket CEO’larının kabineye alınması ekonomik alana ilişkin uluslararası güçlerin taleplerini karşılamaya yönelik bir adım olurken, Erdoğan ipi tümden bu güçlere kaptırmayacağını göstermek amacıyla Damat Albayrak’ı da ekonominin başına getirdi.
AİLE ŞİRKETİ
Çevreye en büyük zararı veren, Türkiye’yi adeta şantiyeye çeviren TOKİ Başkanı’nın “Çevreden sorumlu” kılınmasının yanı sıra Sümeyye Erdoğan’ın yakın arkadaşlarının kabinede yer alması, yeni kabinenin kodları hakkında fikir veriyor.
Yine kabineye alınanlar kadar kabine dışında bırakılan Ömer Çelik, Bekir Bozdağ gibi “sağlam AKP’lilerin” varlığı da son derece dikkat çekici. Erdoğan sadece Türkiye’ye değil, yakın arkadaşlarına ve partisini de “tek güç benim” mesajı vermiş oldu. Erdoğan’ın verdiği kararların AKP içerisinde koşulsuz, şartsız kabul edilmesi bu etkili isimleri de çıkmaza sürüklüyor.
MA / Kenan Kırkaya